Dagboek

Dagboek is een verhaal met autobiografische elementen dat ik schreef na de dood van mijn moeder.

De hoofdpersoon Patrick besluit een dagboek te gaan bijhouden nadat het uit raakte met zijn vriendin Angeline. Vlak daarop komt Patricks broer Peter in aanraking met Justitie. Peter zal geen strafblad krijgen als het gezin een therapietraject volgt om in de toekomst ontsporingen te voorkomen.

Tijdens de therapie komen de spanningen in het gezin aan de oppervlakte, evenals de spanningen die de ouders in hun eigen jeugd hebben ervaren. Patrick voelt zich aangewezen als zondebok voor het gedrag van zijn broer.

De stagiaire Eline die verslag legt van de therapiesessies neemt hem in bescherming en vervult veel later een belangrijke rol in Patricks aanvaarding en vergeving van de rol van zijn moeder, omdat hij een duidelijk beeld krijgt van de pijn waarmee hun verstandhouding ooit is begonnen.

Het verhaal begint als Patrick na het overlijden van zijn moeder de sleutel van haar flat te pakken krijgt, de woonplaats van zijn tienerjaren. Hij gaat terug, vindt zijn dagboeken terug en dwaalt al lezend door de kamers van de flat die allemaal hun eigen herinneringen dragen. De dag erop ontmoet hij in het Vondelpark Eline. Zij was na een lange zoektocht een hypnotherapiepraktijk begonnen. Daarmee helpt ze Patrick de pijn van zijn moeder en zijn eigen pijn te ervaren, zich ermee te verzoenen en het in zekere zin te vergeven.

Ik herinner me zelf weinig van de methodieken van de gezinstherapie in de zeventiger jaren. Met wat ik nog wist, stelde ik later vast dat het een begin was van systeemtherapie die in die tijd in zwang kwam, een voorloper van familie-opstellingen. Wat de conclusies voor onze situatie waren, weet ik niet. Ik heb nooit een rapportage gezien en in het gezin is er daarna nooit meer over gepraat. Op zich is dat erg jammer voor zo’n heftige periode die misschien ook inzicht en begrip had kunnen brengen.

Hoofdstukken

• Dagboek 1: Sleutel
  29 Augustus 1974 Dit is de laatste pagina van mijn dagboek thuis. Morgen vertrek ik naar Leiden, eindelijk, ik heb er twee jaar naar toe gewerkt. De koffers staan klaar, mijn inschrijving is rond en de studiebeurs is goedgekeurd, het geld staat op mijn rekening. Mijn nieuwe leven begint, zonder de ...
• Dagboek 2: Trappenhuis
  15 Juni 1974 Geslaagd! Ik kan nauwelijks beschrijven hoe blij ik ben. Nu kan ik verder, ik kijk er naar uit. Eerst op vakantie met de vriendenclub en dan de toekomst tegemoet. Die examenfeesten, heerlijk. Laurien… ze is echt lief. Ik wist niet dat ik nog gevoel had nadat ik met ...
• Dagboek 3: Portaal I
  18 Mei 1973 Het is uit met Angeline… mijn hoofd zit helemaal vol, maar de gedachten willen er niet uit, ze blijven maar rondcirkelen rond de vraag hoe dat kon gebeuren. Ik mis haar al vanaf het moment dat ze zei dat ze niet verder wilde met me. Ik voel me ...
• Dagboek 4: Keuken I
  12 Juni 1973 Ze hebben Peter betrapt, hij jatte geld uit de portemonnee bij de vrouw waar hij klusjes deed. Wat een idioot, wie doet nou zoiets, hij kreeg toch al geld voor zijn werk? Hij schijnt het al veel vaker gedaan te hebben, hij glipte ergens naar binnen waar het ...
• Dagboek 5: Keuken II
  18 Juni 1973 Peter zal een strafblad krijgen, tenzij… we met zijn allen in gezinstherapie gaan. Een strafblad is naar, dat zit je je hele leven dwars als je ooit een baan bij de overheid wil krijgen, en verder ook. Peter komt er zo goed mee weg, de politie heeft hem ...
• Dagboek 6: Huiskamer I
  25 Augustus 1973 Volgende week de eerste sessie met het Em-Oo-Bee. Ik ben er al stilletjes naartoe gefietst om te kijken waar het is, ik moet er vanuit school naartoe. Het is een klein pandje aan de dijk, vlak bij het Zijkanaal en de sluis. Ik kom er weleens langs als ...
• Dagboek 7: Huiskamer II
  31 Augustus 1973 Eerste sessie bij het Medisch Opvoedkundig Bureau. Voor de komende tijd is het iedere week raak, gelukkig past het een beetje met mijn lesrooster, anders red ik het niet, dat hele eind fietsen. Raar, ik voelde me er niet lekker bij. We moesten iets zeggen tegen elkaar. Iets ...
• Dagboek 8: Speelhal I
  7 September 1973 Vandaag moesten we alleen in het hokje met Baardmans en de Mooie Schrijfster. Alle kinderen kwamen aan de beurt, ik moest het laatst. Stom, je krijgt toch het gevoel dat je naar de tandarts moet. Er was alleen geen boor te horen. Ik merkte later dat je wel ...
• Dagboek 9: Slaapkamer Jongens I
  14 September 1973 Ik moest weer alleen bij Baardmans in het hok. Mooie Schrijfster zat er zoals gebruikelijk weer bij. Baardmans vroeg me of ik mijn broer weleens overhaalde om kattenkwaad uit te halen. Nou, die gelegenheid heb ik helemaal niet, we zitten niet bij elkaar op school en onze roosters ...
• Dagboek 10: Speelhal II
  21 September 1973 We zaten deze keer met zijn allen. Baardmans had het over slechte invloed die mijn broer dwars heeft gezeten bij wat hij uithaalde. Hij keek steeds naar mij. Ik voelde me steeds ongemakkelijker. De Mooie Schrijfster stopte en keek me ook aan. Grijze ogen… Beschuldigend? Of moest ze ...
• Dagboek 11: Slaapkamer Meisjes I
  28 September 1973 Vandaag zat ik alleen met Mooie Schrijfster. Ze vertelde dat ze het vak nog moest leren en nog op school zat. Ze had aan Baardmans gevraagd of ze me een keer alleen mocht interviewen. Ik was er zo ongelukkig onder, glimlachte ze, ze wilde weten hoe dat kwam. ...
• Dagboek 12: Slaapkamer Ouders
  In een opwelling loopt Patrick in de richting van de hal. Recht tegenover het toilet is de slaapkamer van zijn ouders. Het is niet de grootste van de slaapkamers en de ligging aan de galerij is niet optimaal, ook al ondervind je daar in een hoekhuis weinig last van. Echter, ...
• Dagboek 13: Slaapkamer Jongens II
  5 oktober 1973 Vandaag moest ik samen met Peter in het hok met Baardmans en Mooie Schrijfster. Baardmans vroeg van alles aan Peter. Of we vaak ruzie hadden en hoe dat ging. Of ik hem weleens had bedreigd of zelfs chanteerde. Wat hij allemaal zei, ik kreeg het er warm van. ...
• Dagboek 14: Balkon I
  8 Oktober 1973 Vandaag had ik drie tussenuren. Meestal ga ik maar even een eindje rond door de buurt, ik kan niet zo lang in de kantine zitten. Het is wel op mijn eentje, maar ja, het is niet anders. Met Angeline waren tussenuren een feest, en nu is het gewoon, ...
• Dagboek 15: Balkon II
  6 Oktober 1973 Weekend. Soms weet ik niet wat ik moet doen. Gelukkig speelt de Top 40 op zaterdagmiddag. Dan lig ik lekker op bed muziek te luisteren. Niet dat ik alles even mooi vind, maar zo lang mijn favoriete nummers maar voorbijkomen… Julie was zich aan het opdoffen voor het schoolfeest. ...
• Dagboek 16: Keuken III
  19 Oktober 1973 Vandaag hoeven wij niet naar het MOB, Pa en Ma gaan alleen. Tussentijdse evaluatie noemde Pa het. Zou er een eind aan zitten? Van mij kan het niet snel genoeg afgelopen zijn. Ik voel me er rot onder. Volgens mij verandert er helemaal niks, de sfeer is zelfs ...
• Dagboek 17: Keuken IV
  20 Oktober 1973 Ma en Julie hadden alweer ruzie. Ik kon niet horen waarover, maar Julie rende het huis uit en sloeg de deur achter zich dicht. Ma wilde me spreken over dat schoolfeest, of daar iets gebeurd was. Ik heb me zo goed mogelijk van de domme gehouden, ik kon Julie ...
• Dagboek 18: Slaapkamer Meisjes II
  26 Oktober 1973 Vandaag zat ik met Julie in het hok bij Baardmans en Mooie Schrijfster. Ditmaal vroegen ze aan mij hoe ik tegenover haar stond. Ik vind het toch zo moeilijk om het daarover te hebben. Julie is soms okee, soms is ze niet te harden. Ik gaf toe dat ik ...
• Dagboek 19: Balkon III
  2 November 1973 (overdag) Ik zit buiten te schrijven. Het miezert een beetje en op een paar plekjes loopt de inkt een beetje uit. Vandaag zonk het hart me in de schoenen. Ik moest samen met Ma in het hok bij Baardmans en Mooie Schrijfster. Wat verwachten ze van me? Weten ze ...
• Dagboek 20: Huiskamer III
  2 November 1973 (overnachts) Ditmaal schrijf ik niet achter mijn bureautje thuis maar in de huiskamer van Mooie Schrijfster. Het is maar goed dat ik altijd mijn dagboek bij me heb, ik moet er niet aan denken dat het onbeheerd thuis ligt. Mooie Schrijfster liet me binnen toen ik aan de deur ...
• Dagboek 21: Huiskamer IV
  2 November 1973 (overnachts, vervolg) Na een tijdje stelde ze voor om een eindje te gaan wandelen. Het ritme van het lopen helpt ook voor het ritme van je praten. We zijn helemaal tot de Amstelveenseweg gegaan en weer terug gelopen door het Vondelpark, er was bijna niemand op straat. We ...
• Dagboek 22: Portaal II
  3 November 1973 Mooie Schrijfster is met me naar huis gefietst. Ik werd steeds onrustiger naarmate we dichter bij huis kwamen. Was dit mijn huis nog wel? Wat zou ik te verduren krijgen na die woede van Ma gisteren? Ze waren niet kwaad thuis, maar ik bleef me ongemakkelijk voelen. Ik durf ...
• Dagboek 23: Badkamer
  9 November 1973 Ditmaal moest ik samen met Pa in het hok bij Baardmans en Mooie Schrijfster. Ik was er niet zo bang voor. Soms noemt Ma Pa en ik een stel samenzweerders. Ook al kan hij streng zijn, met rapporten valt het mee. Dat komt vast omdat hij zelf ...
• Dagboek 24: Kelderbox
  16 November 1973 We gingen naar het MOB voor de laatste sessie. Alleen Pa en Ma gingen naar binnen. Het is klaar. Er komt een rapport, maar wanneer dat komt en wat we ermee moeten doen is me onduidelijk. Ze houden zich op de vlakte. Alsof ze zich ervoor schamen dat ...
• Dagboek 25: Eetcafeetje
  Het is helemaal donker als Patrick de pont naar het centrum op rijdt. Hoog tijd om iets te gaan eten. Hij voelt het gewicht van de twee dagboeken. Tot dusver is zijn expeditie succesvol gebleken. Amsterdam Noord is compleet veranderd sinds hij dagelijks heen en weer fietste naar school in het ...
• Dagboek 26: StayOkay
  Ik was blij dat ik nog een eigen kamer kon boeken… Toerisme is altijd actief in Amsterdam. Dat merk je hier net zo goed als bij de duurdere hotels. Het had hem behoorlijk veel moeite gekost om een overnachting te vinden. Hij kende hier niemand meer en er woonde ook geen ...
• Dagboek 27: Vondelpark
  Patrick zit in de lounge. Een kop koffie dampt voor hem, hij kauwt op een broodje uit het ontbijtbuffet. Het is een drukte van belang. Sommige gasten zijn aan het uitchecken, anderen bestuderen folders en kaarten om de stad te gaan verkennen. Vreemde talen gonzen om hem heen. Hij wrijft ...
• Dagboek 28: Van Eeghenstraat
  “De trap op, beneden werk ik alleen.” Eline bukt zich en maakt het halsbandje van de kat los. Patrick loopt achter Eline aan. Bastet kijkt om en miauwt bevestigend. In de huiskamer is het lekker warm. De kachel snort en verspreidt een warme gloed. “Het is elektrisch, hoor,” het klinkt als een excuus, ...
• Dagboek 29: Trance
  Patrick kijkt langs de trap naar beneden: “Goh, je hebt zelfs nog een souterrain.” Eline knikt: “Heel handig voor mijn keldertje met ingemaakte groenten en fruit. Net zoals ze vroeger deden. Hierheen, mijn werkruimte is achter met uitzicht op de tuin.” “Goh, en dan ook nog een toilet, wachtkamer en een kantoortje?” “Tuurlijk, ...
• Dagboek 30: Tijdreis
  “Wanneer heb je haar voor het laatste gezien?” “Voordat we de laatste ruzie kregen.” “Voor die tijd? Hoe lang geleden?” “Vijf jaar geleden.” “Wie was je toen?” “Een vermoeide zestiger in de aanloop naar zijn pensioen.” “Waar ging de ruzie over?”
• Dagboek 31: Ik denk, dus ik besta
  Ik denk, dus ik besta… Verbazing glijdt over zijn gezicht. Begrijpt hij de taal? “Je bewustzijn was er al eerder,” fluistert een stem, “we hebben dezelfde oorsprong”. Hij draait in het warme water en strekt zijn benen. Het is donker en veilig, hij voelt het ritme van het leven dat hem omvat en ...
• Dagboek 32: Ontdekken
  Ik ben zwanger, hoe kan dat nou? Patrick voelt haar schrik en angst. Dat kan niet! Niet van dat ene keertje. Wat zullen ze zeggen? Gaat het me nu net als Sonja? Ze was niet getrouwd. Disciplinair van de opleiding verwijderd… De schande… Iemand met zo’n lage morele instelling kan en mag ...
• Dagboek 33: Waakzaam
  “Heb je je maandstonden al gehad?” Patrick voelt een golf van schrik en angst. Ik had het kunnen weten, hoort hij haar gedachten, moeder houdt me in de gaten. Al jaren. “Nog niet begonnen,” houdt ze zich op de vlakte, “vorige keer was het ook wat later. Zal wel door de drukte ...
• Dagboek 34: Erkennen
  Patrick voelt een tweede aanwezige in de kamer. “Wat moeten we nu?” klinkt een mannenstem. Jong, onzeker. “Waar moeten we naartoe met een kind?” Hij voelt diepe onzekerheid en totale verrassing. De man ziet zichzelf niet als vader. Hij zou niet weten hoe dat moet. Hij weet hoe hij kinderen moet onderwijzen, ...
• Dagboek 35: Reactie
  “We willen gaan trouwen. Zo snel mogelijk. We zijn er klaar voor.” Patrick voelt blijde verrassing op de woorden van zijn moeder. Twee ouderparen brommen tevreden. Zijn vader zwijgt behoedzaam. “Geweldig,” klinkt een mannenstem, “dan hebben jullie twee bruiloften en wij eentje. Een beetje feest in deze moeilijke tijden. Duitsland mag weer ...
• Dagboek 36: Afwijzing
  “Gaat u zitten zuster.” Patrick voelt haar behoedzaamheid. De geneesheer-directeur is geen gemakkelijke. Bovendien weet hij alles wat er in het ziekenhuis omgaat. “Ik heb vernomen dat u voornemens bent om te gaan trouwen,” hij slaakt een zucht, “u weet wat dan de normale gang van zaken is.” “Jawel, mijnheer,” klinkt het benepen.
• Dagboek 37: Huwelijk
  Een ernstige zalvende stem: “Bekent gij hier voor God en deze zijn heilige gemeente, dat gij genomen hebt, en neemt, tot uw wettige huisvrouw, hier tegenwoordig; haar belovende, dat gij haar nimmermeer zult verlaten; dat gij haar zult liefhebben, en trouwelijk onderhouden, gelijk een getrouw en Godvrezend man aan zijn ...
• Dagboek 38: Afscheiding
  Hij leeft in een cyclus. Nu hij denkt, merkt hij dat op. Er is een tijd van beweging, gedempte geluiden, een hartslag die in tempo en intensiteit varieert, een stroom van gedachten. Hij merkt ook een periode dat het rustiger is, stilte van buiten, een kalme hartslag op de momenten ...
• Dagboek 39: Vergeving
  Zo begon zijn leven in de buitenwereld. Ja, zij was daar ook. De spanning en het verdriet bleven, maar nu in een andere dimensie. Daarom is hij nu hier. Tegen verwarring en woede. Slaapt hij? Hij herinnert zich zijn behoedzaamheid in doen en laten. Zijn gevoeligheid voor haar stemmingen. Het gevoel ...
• Dagboek 40: Muziek
  Vergeving verlicht zijn geest. Hij voelt ruimte. Met de ruimte komt geluid. Muziek? De muziek dringt tot hem door als fragmenten van een gesprek. Klanken die zich aaneenrijgen tot herinneringen. Liedjes, melodietjes, ze dansen over de tijdlijn. Hij ziet een radiootje voor zich. Daarnaast een kleine koffergrammofoon. Een bijzondere entourage voor een ...
• Dagboek 41: Uitvaart
  Verbazingwekkend hoe een stamboom uit kan dijen… Patrick laat zijn oog langs de voorste rijen gaan. Hoe lang had hij zijn familie al niet meer gezien na alle verwikkelingen van de laatste jaren?