Muziek: In de hal van de Bergkoning van Edvard Grieg, gespeeld op DSI OB6 Synthesizer door Sean Christopher
Wij hebben in onze woonplaats behoorlijk hard water. Ontkalken is een regelmatige routine voor onze waterkoker en de afwasmachine vraagt geregeld om zout. Daarnaast merk je dat het water je huid wat droger maakt, iets waar je wat meer last van hebt als je ouder wordt.
Voor hard water zijn er remedies beschikbaar van anti-kalk magneten tot complete drinkwaterzuiveringsinstallaties. Voor de laatsten moet je voldoende ruimte hebben. Waar het water binnenkomt in de meterkast is geen ruimte voor een grote installatie. Dus kijken we naar een magneet. Echter, het blijkt dat er op de pijp geen ruimte is om zelfs een kleintje te monteren, de waterleidingbuis verdwijnt na een bochtje direct onder de vloer.
Onder de vloer. Daar ligt een onbekend gebied waar ik nog nooit geweest ben. De kruipruimte. Bereikbaar via een luik in de keuken achter in het huis terwijl je voor de waterleiding helemaal voorin moet zijn.
Ooit zijn er wel mensen daar beneden geweest. Voor het aanleggen van elektriciteitsleidingen naar de keuken, voor een extra kraantje voor de Amerikaans koelkast en laatst nog voor vloerisolatie, onze bijdrage aan de CO2 en klimaat hype. Gerucht gaat dat de vroegere buren de kruipruimte zelfs gebruikten voor het kweken van hop ten dienste van hun eigen bierbrouwerijtje. Daarom ruiken we dat in het voorjaar soms, er moet daarginds een aardig oerwoud onder de vloer liggen.
De naam zegt het al, kruipruimte. Tijgeren met obstakels in het donker in de hoop dat je ergens tenminste nog op handen en voeten kunt uitrusten. Ik krijg er een benauwd gevoel van, speleologie is nooit mijn hobby geweest. Ik vind grotten, kelders en gewelven best interessant, maar je moet er wel kunnen staan.
Maar stel dat je toch in die kruipruimte een waterleiding kunt vinden waar je zo’n antikalkmagneet op kunt klikken. Dat zou het hardwaterprobleem misschien kunnen verzachten. Dan moet ik wel gaan kijken of die mogelijkheid er is.
Ik voel een effect dat tijdens deze coronacrisis erger is geworden: Angst om iets te doen dat ik nog nooit gedaan heb. Het wantrouwen dat ik nu voel richting overheid en maatschappij lijkt ook op mezelf te zijn teruggeslagen. Kan ik het wel? Stel dat ik onder de vloer vast blijf zitten, benauwd raak of zelfs niet goed word? Bepaald geen uiting van zelfvertrouwen.
Dat effect wekt weerstand bij me op. Ben ik zo’n slappeling? Laat ik me zo op de kop zitten? Ik heb toch wel vaker succesvol dingen voor het eerst gedaan die later bleken mee te vallen ondanks mijn huiverigheid vooraf? Voorzichtigheid blijft altijd nodig, maar moet geen beperkende factor worden.
Zo’n kruipruimte wordt een symbool voor de duisternis van onderhuidse angst. Dat geeft een soort afweerreactie. Ik bedenk op het oog sluitende excuses om daar niet te hoeven komen.
Ik herken dat kruipruimtegevoel uit mijn reactie op coronamaatregelen. De basis lijkt een combinatie van sociaal gedrag en angst.
Ik hoorde op Black Box TV een interessant betoog over de rol van angst van de emeritus-hoogleraar Cees Hamelink die Internationale Communicatie als vakgebied heeft. Het grootste wapen dat tegen ons wordt gebruikt is het inspelen op onze intrinsieke angst, is een van zijn citaten, omdat wij een verontruste soort zijn. Intrinsieke angst. Voor de dood om te beginnen, maar ook voor eenzaamheid, voor uitstoting uit een gemeenschap waartoe je denkt te behoren.
De term wapen is veelzeggend, het doet me in de eerste plaats denken aan oorlog en twijfelachtige ideologieën. Er zijn echter ook andere situaties, we horen bij corona toch ook niets anders dan termen als strijd en overwinning, als betreft het een intelligente en bewuste vijand met kwade intenties die klok kan kijken en data op de kalender kan prikken.
Toen de corona net begon, wisten we nog van niks. Angst regeerde. Pas later merkte ik dat die angst ook werd gestuurd door politiek en media, dat er leugentjes om bestwil kwamen. Dat werd bijzonder duidelijk toen de tweede golf kwam bij het invoeren van mondkapjesplicht en avondklok.
Wat waren/zijn de coronamaatregelen in het kort: Afstand houden en contact-isolatie thuis en op het werk. Bijna krampachtig testen met gedwongen quarantaine indien positief. Mondkapjesplicht en Avondklok (onderdeel van social distancing). Tenslotte (?) vaccinatie met een middel waarvan de langetermijneffecten onbekend zijn, zelfs voor groepen die nauwelijks ziek worden van corona, met daarin ook een glijdende schaal, nu zijn tieners aan de beurt, wat gaat er gebeuren met alles tussen zuigeling en schoolkind?
Dit alles vergezeld van een polariserend mediabombardement van coronastatus over de hele wereld met een glijdende schaal van doden naar zieken, besmettingen tot besmettelingen. Hierbij komt een zo langzamerhand vals gevoel van alleen samen overwinnen wij corona dat wordt gepromoot met test- en coronapaspoorten om je “goed gedrag” te registreren en te “belonen” als je netjes doet wat “de maatschappij” van je vraagt en weigeraars uit te sluiten. Daarbij komt in opiniemedia vaak de toevoeging dat als je niet meedoet of niet mee kunt doen, je asociaal bent en uitgesloten en uitgestoten dient te worden, van sociale quarantaine tot volledige uitsluiting van bijvoorbeeld de zorg. Dan kom je waarachtig in de kruipruimte van de maatschappij terecht.
Wat dat laatste betreft, in de drek van de Social Media kom je zelfs lieden tegen die eigenlijk voor dat doel de concentratiekampen best weer in “ere” zouden willen herstellen. Antivaxerskolonie Rottumerplaat, bij wijze van spreken (en dan hopen sommigen ook nog dat het snel springvloed wordt om dat opstandige stelletje van de aardbodem te laten verdwijnen…).
In het begin vond ik het vreselijk om de angst bij mijn medemensen te zien of te merken. Een oud vrouwtje op een smal bospad dat op hoge toon eist dat wij de berm in moeten omdat zij er anders niet langs kan (haar ogen zeggen dat zij er niet langs durft). Dan toon je compassie en ga je die berm in. Dat is een keus die je zelf kunt maken.
Een keus die je niet kunt maken is de mate waarin anderen jou als gevaar zien. Dat vind ik een naar idee, zeker als priemende blikken niet worden verzacht door gezichtsuitdrukking, want daar zit zo’n mondkapje voor. Dat pessimisme dat ik voelde, dat ik per definitie een gevaar ben, bezorgde me regelmatig depressieve gevoelens. Dat alleen al triggerde bij mij die intrinsieke angst, niet zozeer voor de dood, maar wel voor eenzaamheid en uitstoting. De kruipruimte van je sociaal gevoel. Afstand houden lukte me, mondkapjes onderging ik met moeite, gemengde gevoelens en mijn eigen interpretatie, maar bij vaccinatie en gerelateerde registratie om je in het gareel te dwingen, trek ik nu de grens.
Die polarisatie, die wordt aangewakkerd door testbewijzen en coronapaspoorten, beangstigt me aan de ene kant (wat ga ik doen als ik nergens meer in mag?), maar overtuigt me er ook van dat ik hoe dan ook mijn eigen koers moet varen, mijn vertrouwen in de mainstream consensus is de afgelopen tijd totaal verdwenen.
Sterker nog, het coronagevoel is niet het enige, ik ervaar dat de maatschappij tegenwoordig nog meer kruipruimtes heeft. Vol van dwangmatige polarisatie, segregatie (die vaak meerdere kanten op werkt), wantrouwen in goede intenties, wantrouwen tegen verborgen agenda’s, wantrouwen tussen wokies en “degenen die nog niet zo ver zijn”, de discussie rond witte suprematie etc. etc.
Dat wantrouwen blijkt besmettelijker dan het virus zelf: Wie kan ik nog vertrouwen?
Ondertussen vraagt de echte kruipruimte nog steeds om verkenning. Ik verman me en ga het proberen. Mijn vrouw maakt de keukenkast een beetje vrij om bij het luik te kunnen. Ik kijk door het gat naar beneden. De jongens van de vloerisolatie hebben een mooi kunststof zeiltje onder het huis gelegd. Ik zie de kabels van de extra groepen voor de keuken ook liggen.
Ik stap met enige moeite in het gat, de keukenkast biedt niet zo veel ruimte om te manoeuvreren. De vloer komt tot mijn heupen, de kruipruimte is tegen de 80 centimeter op zijn hoogst. Dat gaat niet meevallen om op handen en voeten te kruipen. Ik knip de zaklamp aan en zak onder de vloer. Gelukkig, nergens water. Het is wel bekrompen, ik kan nergens lekker op handen en voeten een beetje overeind komen. Ik voel de betondelen van de vloer tegen mijn haar.
De vloerisolatie jongens hebben hun werk goed gedaan, foliezakken zorgen overal voor een nog benauwder optische desillusie van begaanbaarheid. Het werkt trouwens, die vloerisolatie, we hebben geen last meer van koude voeten door optrekkend vocht.
Het eerste wat ik tegenkom zijn de afvoerleidingen van de toiletten boven en beneden. Die vormen een behoorlijk obstakel tot praktisch op de grond, ik moet er strak omheen kruipen. Nu merk ik dat ik geen militaire dienst heb gehad, tijgeren is niet mijn sterkste punt. Na wat worstelen kom ik er omheen en krijg wat meer overzicht over de krochten onder ons huis.
Ik zie geen waterleidingen lopen, ze zitten allemaal onder de vloerisolatie-folie. Bovendien zorgt de ophanging daarvan op regelmatige afstand ervoor dat de kruipruimte behoorlijk klein wordt. Ik krijg enorm respect voor de mensen van Tonzon die vorig jaar met dertig graden buitentemperatuur hier met zijn tweeën een paar uur onder de vloer hebben gewerkt.
Ik kruip nog een beetje verder en licht mezelf bij. Geen waterleiding te zien, ik zou niet weten waar hij precies binnenkomt. De isolatie stuk maken om erbij te komen lijkt me niet zinvol. Ergens moet die splitsing zitten, maar waar.
Zodoende kruip ik met enige moeite -met toch het gevoel van falen- maar weer terug en hijs me stijfjes door het luik naar boven. Ik sleep aardig wat stof en gruis mee. Mijn vrouw verzacht de frustratie met de opmerking dat ik in ieder geval een poging heb gedaan.
Rest nu de uitdaging om met de kruipruimte van de maatschappij om te gaan en niet bang te zijn om wanneer nodig het luik open te gooien voor wat licht en frisse lucht.