Met de dood leven

Muziek: Daybreak van Gisele Cikora, op klassieke gitaar gespeeld door mijzelf.

In de zestiger jaren woonde ik als kind in een zeer bevindelijk dorp aan de Merwede van waaruit baggeraars over de hele wereld trekken voor hun waterwerken. Ons huis stond tegenover de kerk.

Rouwstoeten waren daar kind aan huis. De zwarte of grijze auto’s met chauffeur en dragers en palfreniers in grijs pak met hoge hoed. Als je zo’n stoet op straat zag, moest je stil en eerbiedig zijn, want er was iemand overleden. Soms gebeurde dat in de buurt. Dan stond de stoet in de straat bij het huis waarvan alle gordijnen waren gesloten als teken van rouw.

De dood was toen meer zichtbaar in het leven. Je kreeg als kind regels over hoe je jezelf daarbij als passant respectvol moest gedragen. Tja, als tegenwoordig bij een huis de gordijnen dicht zijn zegt dat niets over rouw. Sommigen hebben dag en nacht de gordijnen dicht. Allergie voor pottenkijkers.

Het ritueel rond sterven is sindsdien naar de privésfeer verhuisd. Zwitserleven belooft onsterfelijkheid maar het einde komt desondanks. Is er tegenwoordig angst voor leven met de dood?

Het boek Met de Dood leven, troostende en inspirerende verhalen geeft een ander beeld. Dood en leven horen bij elkaar.

Het boek is een samenwerking van de schrijfster Ingrid van der Beele en de fotograaf Henk Ganzeboom. Het is uitgegeven bij Panta Rhei in Katwijk.

Zij put uit haar ervaring als globetrotster en ritueelbegeleidster en Henk Ganzeboom vult de 79 korte verhalen aan met fraaie en toepasselijke fotografie. Daarmee kun je twee kanten op lezen, hoe het beeld overgaat in schrift en hoe de tekst oplost in het beeld. Die wederkerigheid van woord en beeld is een sterk punt in dit boek.

Het is een boek vol miniaturen dat je in kleine stukjes kunt lezen. Dat is ook verstandig, je moet het even laten inwerken. Bij het lezen bemerkte ik herhaaldelijk ontroering en emotie.

Sommige dingen komen me bekend voor. Zoals de zussen die moeite hadden met het wegdoen van de kleren van hun moeder en er een kunstwerk van lieten maken. Zo heb ik dat met de gezinsfoto’s die mijn vader jarenlang maakte en zelf afdrukte, een leven in zwartwit. Zelfs al heb ik ze gescand en in mijn eigen boek verwerkt, dan nog vind ik het lastig om ze echt fysiek weg te doen. Ze zijn een relikwie, een overblijfsel en stille getuige. Dan is hij er nog een beetje.

Ik geef geen samenvatting van de verhalen, laat iedereen ze voor zich lezen en het zelf meemaken wat ze doen. Eentje kan ik echter heel goed resumeren. Het verhaal Het Hiernamaals. Geen tekst, alleen beeld en beeldvorming door de lezer.

Ik heb heel verschillende herinneringen aan deze beeldvorming. De doodsangst van mijn grootvader voor het oordeel in het hiernamaals. Aangedreven door het schuld- en zondebesef van een zeer bevindelijk geloof waarvan de leden hem juist tijdens zijn begrafenis hard lieten vallen. Lijnrecht daar tegenover het beeld van mijn schoonmoeder die zich niet liet beïnvloeden, een mooie tuin met bloemen en vlinders in de eeuwige zon, waar ze de planten verzorgen kon en nieuwkomers verwelkomen met een bosje bloemen. Tja, wat zou de werkelijkheid zijn? Ik hoop dat mijn grootvader ongelijk krijgt en mijn schoonmoeder gelijk heeft.

Ik vind het een mooi boek met veel wijsheid. Een levendig werk over met de dood leven.