Muziek: Sarabande van Ludovico Einaudi, gespeeld door Jeroen van Veen op piano

1 Augustus 2021

Kasteel Twickel: Landschapstuin

Op deze wat miezerige dag besluiten we geen rondje te maken, maar de Tuinen van Twickel te bezoeken. We zetten de auto bij Het Hoogspel neer en lopen een klein eindje naar de ingang. Voor een bescheiden bedrag kun je een wandeling maken door het landschapspark in negentiende eeuwse Romantische stijl, de rechtlijnige Formele Tuin en de Rotstuin.

Vanaf de stichting van Kasteel Twickel zijn er tuinen geweest. Eerst waren ze van praktische aard voor het dagelijkse leven, moestuinen, kruidentuinen en een boomgaard. Later kwam het esthetische element met uiteraard een element van “kijk mij eens” waarmee de noblesse elkaar probeerde af te troeven. De strakke rechtlijnigheid van de barok en de wat wildere lijnen van de landschapsstijl wisselden elkaar af. Interessant resultaat van de laatstgenoemde stijl is een uitzichtbergje met wat kronkeltrapjes naar boven.

In de eerste helft van de negentiende eeuw werd de toenmalige kasteeltuin onder handen genomen door Jan David Zocher (1791 – 1870), een telg uit een geslacht van tuinontwerpers, alhoewel hij ook actief was in de architectuur, met name de inmiddels afgebroken Beurs van Zocher in Amsterdam op de plek waar nu De Bijenkorf staat.

Na Zocher’s dood zette de Duitse landschapsarchitect Eduard Petzold (1815 – 1891) het ontwerp voort en breidde het uit tot het park dat vandaag binnen de Umfassungsweg ligt. Dit gebied is overigens groter dan de Tuinen van Twickel zelf.

Zoals je op de foto’s kunt zien, zijn de paden gebaand en afgebakend. De hekken staan rondom een hertenkamp. Daarnaast zijn er diverse bankje som even lekker uit te blazen of gewoon te mijmeren. Midden in de zomer is de plantengroei uitbundig.

De vijverpartij geeft een goede indruk van de romantische stijl van dit gedeelte van de tuinen, een boom vormt een magische poort over het pad. Verderop staat een boom die zich ogenschijnlijk tegen de kettingzaag heeft verzet, hij staat nog immer hoog en trots overeind en toont zijn littekens als een oude strijder.

Het oude uitzichtbergje biedt na een klim over ongelijke glibberige trapjes een fraai uitzicht over de tuin. De Stichting Twickel heeft een duidelijk accent weten aan te brengen door hier in deze eeuw een ontwerp van Zocher te realiseren, een klassiek tempeltje. Daaronder staat een stenen windroos waarop wat richtingen naar andere bezittingen van de Baron van Twickel met afstanden staan aangegeven. Het doet me denken aan de stenen plaquette bij het Theekoepeltje van Egheria bij de Tankenberg achter Oldenzaal, dat helaas vorig jaar door vandalisme is vernield.

Het wandelpad leidt daarna langs de vijverpartij achter het kasteel en biedt nog een aardig doorkijkje naar The Two Towers, niet de vestingwerken Minas Tirith en Minas Morgul uit In De Ban van de Ring, maar simpelweg de Deldense watertoren en het tempeltje van Zocher.

Kasteel Twickel: De Formele Tuin

De Formele Tuin is in beginsel een ontwerp van Édouard André (1840 -1911), een avontuurlijk tuinontwerper die zelfs op botanische expedities zijn inspiratie zocht en bijna honderd landschapsparken over heel Europa ontwierp. Dit ontwerp was echter strak geometrisch in een barokke stijl. Met de Baron van Twickel kreeg hij echter iets meer moeite, zodat zijn assistent Hugo Poortman (1858 – 1953) het ontwerp afmaakte.

Resultaat is een klassiek aandoende tuin rond de Oranjerie, de plaats waar de citrusbomen in de tuin de winter doorbrengen. In het zomerseizoen kun je er lekker koffie/thee met gebak genieten en als je geluk hebt van een kunstexpositie genieten. Ditmaal is er een tentoonstelling van afbeeldingen van citrusvruchten in de Marjolein Bastin-stijl. We zien een aantal bekende namen.

Ook deze tuin laat de rijkdom van de zomer in geuren en kleuren merken, ook al zit de zon op dit moment achter de wolken.

Kasteel Twickel: De Rotstuin

De Rotstuin is een persoonlijk project van Marie van Heeckeren van Wassenaer (1879 – 1975) de laatste Barones van Twickel. Zij zorgde voor de aanleg van een rotstuin waarbij ze geïnspireerd werd door de Engelse tuinontwerpster Gertrude Jekyll (1843 – 1932). Deze ontwerpster propageerde ook zelfwerkzaamheid in de tuin. Dat was aan de Barones van Twickel wel toevertrouwd, zij was enthousiast tuinierster. Haar enthousiasme liet sowieso een andere wind door Twickel waaien, zo zorgde zij voor een IJsbaan (ze was ook verknocht aan kunstrijden) en zorgde ze er na de tweede wereldoorlog voor dat het landgoed behouden zou blijven in een stichting.

Het is een fraaie tuin waarin je inderdaad heel wat energie kwijt kunt. Een buste van de barones herinner nog aan de gepassioneerde tuinierster. Het gras wordt zo te voelen als een tapijt verzorgd, het lijkt alsof je op wolken loopt. Gelijk bekruipt me het gevoel dat je niet op het gras mag lopen, maar ja, hoe kun je anders de bloemen en de heesters bewonderen? Dat bewonderen laat ik nu even de camera doen: Hortensia en lelies in macro!

Ook hier staat alles in bloei en lijkt alle angst en donkerheid die een crisis met zich meebrengt ver weg. De natuur zet door, met ons of zonder ons.

Ja, iedereen roept nu klimaat, stikstof en CO2 en niemand rept ook maar over al die andere veel vervuilender stofjes die we in de natuur achterlaten en die natuurlijk leven vervormen of doden. Persoonlijk denk ik dat de vervuiling een groter gevaar vormt dan het klimaat. Maar ja, dat raakt de economische basis.

Klimaat heeft in de geschiedenis van de aarde gigantisch geschommeld, van tropisch woud tot ijsvlakten en aller ertussenin. Vervuiling speelt pas in onze tijd een rol, of we moeten de meteoriet die een einde maakte aan de dinosauriërs ook als ruimtevervuiling zien. Dat is de echte uitdaging, om nee te zeggen tegen ieder jaar een nieuw mobieltje en de bergen plasticverpakkingen waarmee de winkels uitpuilen.