Muziek: San Francisco el Grande van Ernesto Lecuona, op piano gespeeld door Thomas Tirino

30 Oktober 2024

Gasgevaar, ChatGPT en Atlantis

Tweehonderd negentien maal een woensdagavond schermloos alweer. Bijna dan, op een e-reader na en gisteren even de Smartphone voor een fotootje. In de buurt zitten de heesters vol nep-spinnenwebben en hier en daar liggen schedels in het struikgewas. Halloween is blijkbaar een steeds populairder wordend Amerikaans exportproduct. Ik heb mijn bedenkingen. Zeker nu men er met Halloween-sales munt uit probeert te slaan. Allerzielen lijkt me meer in de richting van de eeuwig wisselende seizoenen van voor- en nageslacht.

Opmerkelijk

Het Longfonds kopt (wederom) dat koken op gas nog veel gevaarlijker is voor de gezondheid dan gedacht. Het zou iets met fijnstof te maken hebben. De media hadden weer een angstmagneet nodig na het verschijnen van de Migratiemagneet. De mensen moeten toch van het gas af, want anders zijn we te afhankelijk van Rusland, waar ze nog wel gas hebben, hier in Groningen gooien ze de put al dicht op weg naar electriciteitsafhankelijkheid.

Het valt me al lang op dat men tegenwoordig iedere transitie promoot met angst voor ondergang en dood. Je ziet eigenlijk weinig voordelen.

“Van het gas af” kost de huizenbezitter minimaal 60.000 euro en over de energieprijzen van het alternatief zwijgt men stil.

Als je geen booster neemt, ben je een gevaar voor jezelf en anderen, maar ieder gerucht over bijwerkingen stopt men in een afgelakte doofpot.

De Russen komen, we moeten wapens kopen, en ondertussen geeft men het halve arsenaal weg aan Oekraïne. Als die wapens daarginds zouden werken, dan doen ze het hier toch ook wel? Even afgezien van de waanzin die een oorlog is.

Wat een schril contrast met de aardgas-transitie uit de zestiger jaren. Die kostte de mensen ook geld, de geyser en het gasfornuis moesten worden omgebouwd en de kolenkachel raakte er uit ten gunste van de (gastgestookte) cv-ketel. Er waren echter voordelen waardoor het aanvaardbaar werd. Schoner, efficiënter en goedkoper.

Die positieve uitingen hoor ik nu nooit meer rond transities. Het gaat louter om (morele) schuld, gevaar en onveiligheid.

Fijnstof, dus. Wanneer gaan we nu de steden langs de snelwegen evacueren? Nee, dat kan niet hoor! Slecht voor mobiliteit en woningnood.

***

Onlangs is er een nog slimmere versie van ChatGPT uitgekomen. Tijd voor een testje.

Ik vraag naar de gitarist Thierry Tisserand (voor opnamen van zijn muziek, zie mijn website), ik ben nog steeds op zoek naar een biografie van hem voor mijn website. Hij weet zijn privéleven zeer goed te verbergen.

ChatGPT komt terug met een verhaal over een voetballer en een kunsthistoricus. Ik herformuleer de vraag met gitaar. Nu blijkt de voetballer gitaar als hobby te hebben en regelmatig op Youtube te verschijnen. Inderdaad, op Youtube spelen heel wat mensen zijn stukjes voor. Hijzelf echter niet. Als ik de vraag herhaal, komt er een tenenkrommend standaard stukje over zijn beroemdheid, waardering en cultuurbelang voor de gitaar.

Een kleine toevoeging met de naam van een van zijn boeken verandert de tekst dramatisch. Omdat ik het boek ken, lijkt de tekst meer ter zake. 😉 Aha, kennis in je vragen leggen geeft reflectie daarvan terug.

Nu type ik mijn eigen naam maar eens in met de kreet gitaar. Nee maar, nu word ik gepassioneerd muzikant en muziekpedagoog met sterke focus op muziekonderwijs! Als ik “schrijver” toevoeg, beperkt ChatGPT zich tot muzikale publicaties.

Ik start een nieuwe chat en voer mezelf weer als schrijver op. Helaas, mijn reputatie als muziekpedagoog blijft in stand. Ook een verwijzing naar mijn blog met verhalen levert geen koerswijziging. Ik stuit op de limiet van het gratis aantal vragen per dag. Eerst 20 dollar per maand betalen voordat ik onbeperkt aan mijn identiteit kan sleutelen.

Ondertussen merk ik wel dat ChatGPT driftig het Internet afzoekt naar connecties met mijn naam. Het leert bij. Ik raak in een filosofische stemming. Hoe veel vragen heeft ChatGPT nodig voor de waarheid? Het zal vast een limiet naar oneindig worden als je rekent dat Internet wellicht nog niet genoeg gegevens heeft als data universum om een absolute waarheid af te leiden.

Voorlopige conclusie: ChatGPT meldt wat je graag wilt horen op basis wat je ooit hebt ingevoerd, en wel in een taal die er best goed uitziet. Dat is verwarrend. Kun je nagaan wat er gebeurt als de overheid er beleidsnota’s mee maakt…

We moeten onze lees- en onderzoekvaardigheid flink opkrikken om ons te wapenen tegen dit soort gegenereerde onzin! AI kan je heel misschien best helpen, maar alleen als je ook zelf weet wat je vraagt en kennis hebt van het onderwerp.

***

Taalvaardigheid Nederlands (waaronder leesvaardigheid) en rekenvaardigheid worden de komende kabinetsperiode speerpunten van het departement van onderwijs. Dat werd tijd. Er rouleren op Youtube diverse voorbeelden van droevige taal- en rekenvaardigheid waarbij ik me hogelijk verbaas over de bokken die de geportretteerde schaapjes schieten.

Onderzoekers van de VU in Amsterdam betreuren dit. Focus op taal- en rekenvaardigheid zou kinderen met een lage sociaal-economische status ernstig benadelen. Hun sociale vaardigheden zouden dan in het slop kunnen raken.

Tja, waarom zit je ook alweer op school? Om iets te leren voor je leven. Non scholae, sed vitae… Je leert bijvoorbeeld goed en begrijpelijk Nederlands te spreken en allerlei geschriften in deze taal ook echt te begrijpen en waar nodig te doorzien. Je leert tussen de regels te lezen. Je leert een tekst kritisch te evalueren. Juist met beheersing van die taal kun je de sociale vaardigheden beter ontwikkelen.

Ja, dat is lastig voor migranten en hun kinderen. Dan moeten ze namelijk Nederlands leren en zich verdiepen in cultuur(verschillen). Dat lijkt mij een eerste vereiste om op een Nederlandse school te kunnen functioneren, je kunt niet verwachten men ieder in zijn/haar eigen taal tot tien leert tellen.

Als ik naar een exotisch land zou verkassen, moet ik ook de taal van daarginds leren, anders begrijpt niemand me, zeker als vreemde talen daar voor velen onbekend zijn. Daarbij is ook enige studie van de cultuur belangrijk om niet onbedoeld te beledigen.

Die wil om te leren is er wat betreft onze taal onder allochtonen op zijn zachtst gezegd lang niet altijd, concludeerde mijn vrouw die een lange tijd taalmaatje is geweest. 

De term taalmaatje is inmiddels gewijzigd in taalcoach en er is een sollicitatie- en contractprocedure ingesteld, waarbij je ook per maand ontslagen kunt worden. Professionalisering in bedrijf… Het zou mij als vrijwilliger zwaar ontmoedigen.

De VU onderzoekers trekken bij hun “onderzoek” echter direct een modieuze en ogenschijnlijk sociale speelkaart: Kansenongelijkheid.

Daarmee trek je de zaak direct in het politiek debat van (on)gelijke behandeling (van minderheden), inclusiviteit en geen gezeik, iedereen rijk.

Vreemd! De essentie van onderwijs is toch om iets te leren en niet om gelijk te worden in de zin van afdalen naar het laagste intelligentieniveau. Als je dat toelaat, zak je door de bodem heen. Dan weet iedereen helemaal niks, behalve dan degenen die de dienst uitmaken.

Zonder essentiële taalvaardigheid raken we overgeleverd aan de onzin van ChatGPT en alles wat media en politiek ons voorkauwen. Dat geeft pas ongelijkheid!

Muziek in de Luie Stoel

Ik blader op de mp3 speler door de verzamelde muziek van Ernesto Lecuona (1895 – 1963).

Lecuona was een Cubaans componist. Hij kreeg al jong pianoles van zijn zuster en ontpopte zich als jong talent en kreeg les aan een aantal particuliere conservatoria in Havana. Als componist en orkestleider trok hij voor de Tweede Wereldoorlog met succes de wereld over en kreeg de bijnaam De Cubaanse Gershwin. Nadat Fidel Castro aan de macht kwam in 1960 vertrok hij haastig naar het buitenland. Blijkbaar was het Cubaans communisme niet zo swingend als hij gehoopt had.

In zijn composities komen Cubaanse populaire ritmes en thema’s duidelijk terug. Hij schreef meer dan 600 composities voor piano en allerlei ensembles. Een aantal daarvan werd wereldberoemd, zoals Canto Siboney, Malagueña, Andalucia en Siempre en mi Corazón. Onderhoudende muziek met Zuid-Amerikaanse vrolijkheid, maar ook drama en romantiek. Eerlijk is eerlijk, ik heb een zwak voor deze muziek, ook al zal ik als stijve Hollander nooit zo kunnen swingen.

Achtergrondmuziek wordt een klassiek stuk, San Francisco el Grande, geïnspireerd door een kerkgebouw uit eind achttiende eeuw in Madrid. Deze kerk zou een van de grootste koepels van Europa hebben. Lecuona is een tijd in Spanje geweest en heeft toen diverse composities in Spaanse stijl geschreven.

Boek op Schoot/Verhaal voor het Slapen Gaan

Vanavond combineer ik boek op schoot met het verhaal voor het slapen gaan. Ik kruip lekker weg in de luie stoel met het eerste verhaal uit De Antwerpse Romans van Hubert Lampo (1920 – 2006). Een bundel van drie verhalen waaronder het bekende De Komst van Joachim Stiller, mijn eerste kennismaking met zijn werk.

Lampo was een grondlegger van het Magisch Realisme, verhalen waarin buitengewone en paranormale gebeurtenissen een belangrijke rol spelen. Hij doet dat in een rijke bijna overdadige stijl met effectief gebruik van Vlaamse taalconstructies. Dat doet je beseffen dat het Nederlands een uitgeklede en door calvinisme begrensde versie is van het Vlaams. Ik mag de klank en de barok van de taal van onze Zuiderburen wel. Zijn bloemrijke beeldspraak vraagt wel geduld en aandacht. Soms lijkt ze overbodig, maar veelal verbergen de beelden toch een deel van de geest van de hoofdpersoon en de clou van het verhaal.

Ik begin met Terugkeer naar Atlantis, een roman uit 1953. Dokter Christiaan Wandelaer is dokter in De Kielse Polder, een fictieve arme wijk van Antwerpen ten zuiden van de reeds lang gesloopte stadswallen. Hij heeft een zwak voor de kleurrijke populatie.

Hij heeft zijn moeder net ten grave gedragen als hij van een vriend hoort dat zijn vader dertig jaar geleden niet is overleden, maar verdwenen. Zijn moeder had het idee van zijn dood volgehouden om hem te sparen.

De dood van zijn moeder en deze ontdekking brengen heel veel jeugdherinneringen boven, onder meer aan Eveline, in zijn gedachten het enige meisje waarvan hij ooit heeft gehouden. Ze verdween spoorloos na een plotselinge verhuizing.

Hij besluit de verdwijning van zijn vader te onderzoeken. Hij informeert bij de politie naar het onderzoek dat niets heeft opgeleverd en gaat op bezoek bij de officier van justitie die de supervisie had. In zijn huis treft hij een schilderij (a la Carel Willink) dat hem het idee geeft dat zijn vader naar een wereld buiten de tijd is teruggekeerd. Het schilderij verbeeldt twee vrouwen en een man in een surrealistisch klassiek landschap.

Later in een droom herkent hij de mannelijke figuur als zijn vader en zichzelf, en een van de vrouwen als zijn jeugdliefde Eveline. De andere vrouw is de vrouw van de officier van justitie die hem probeerde te verleiden bij zijn bezoek. Zij speelde een rol in de studententijd van Wandelaer.

Kortom, het schilderij is een belangrijke component van het magisch realisme in dit boek.

De verdwijning van zijn vader wordt een obsessie voor hem. Hij kamt de zolder uit en vindt een kist met boeken over het verdwenen Atlantis, dat zijn vader blijkbaar sterk interesseerde.

Inmiddels is het winter geworden en in een koude nacht wordt hij opgeroepen. De wijkbewoners hebben een vrouw uit de Schelde gered die zomaar het water in is gelopen. Hij treft haar in kritieke toestand aan, maar doet samen met een paar wijkbewoners de juiste dingen, waardoor ze overleeft. Ze blijkt haar geheugen verloren te hebben. Wandelaer besluit haar in huis op te nemen tot ze genezen is en meer over zichzelf herinnert. Hij vat daarbij een opmerkelijke sympathie en zelfs liefde voor haar op. Eigenlijk wil hij niet dat ze zich haar leven voordien herinnert, hij hoopt dat ze blijven wil en zich verzoent met haar blanco verleden.

Op een avond komt de oude vriend bezwaard aan de deur. Hij heeft de vrouw herkend als de dochter van een veelbesproken vrouw. Wandelaer beseft dat zij Eveline is. De oude vriend komt ook met het hardnekkige gerucht dat zij Wandelaers halfzuster is, zijn vader had de moeder destijds in bescherming genomen en de buurt roddelde erover.

Eveline, die beneden kwam voor een hoofdpijntablet, hoorde hun gesprek achter de deur en raakt plots traumatisch geconfronteerd met haar verleden. Volkomen overstuur rent ze halfnaakt de vrieskou in en gooit zich voor een passerende goederentrein.

Nadat hij afscheid van haar genomen heeft in het mortuarium, staat Christiaan’s besluit vast, hij is nu klaar om zijn vader te gaan zoeken. Einde verhaal.

Ja, een beetje plotseling. Ergens hoop je op een goede afloop, maar de schrijver grijnslacht. Toch was het mooi lezen.

Gitaar op Schoot

Ik neem een uitdaging aan: Een opname van Solitude van Alfred Cottin (1863 – 1923). Ik had het al eens met redelijk succes voorgespeeld op een online gitaaravond, maar nog nooit echt opgenomen voor het Youtubekanaal.

Wel, een uitdaging bleef het. De hoeksegmenten gaan prima, in het middendeel zitten echter nog wat aandachtspunten. Van een complete opname kwam het dus niet. Ik liet de recorder maar doorlopen bij het doornemen van de pijnpunten, dan oefen ik een beetje met het idee dat er een opname draait. Dat gevoel leidt namelijk tot overconcentratie, waardoor ik soms haper.

Knutselen met Blokjes

De astronauten op het maanoppervlak wachten al weken op het gereed komen van Lego Maanlander 10266. Dan kunnen ze weer naar huis. Een beetje zuinig doen met zuurstof, jongens!

Ik worstel nog steeds met de juiste plek van de vier compartimenten. Uiteindelijk kom ik er uit. Dan blijkt echter het volgende probleem: Ik heb ergens iets gemist bij de constructie, want het past niet. Dat veroorzaakte wat gemopper van mijn kant.

Waar, o waar? Er zit niks anders op dan een flinke hoop  stappen terug te gaan en met meer concentratie de zaak te reconstrueren. En dan komt de aap uit de mouw, ik had een viertal plaatjes bij een stap gemist. Daarna paste de zaak.

Toen ik aan de vier poten toekwam, vond ik het mooi geweest.