A Journey Home van Georgia Kelly en Dusan Bogdanovic
Samenschrijvenaars
Ik ben mijn draad kwijt!
Dave bladert wild. Het papier van zijn manuscript kerft in zijn vingers, kort pijnloos maar daarna scherp. Zijn hand schiet uit van schrik, het koffiekopje duikelt van tafel, een bruine vlek breidt zich langzaam uit op het beton van het balkon als bloed uit een dodelijke verwonding. De mussen in de plantenbak fladderen geschrokken in de richting van de Schelde. Hun verontwaardigde gekwetter smelt samen met de klanken van het carillon van de Onze Lieve Vrouwe dat de uren slaat.
Hij bladert terug: “Hier weet ik het nog,” een paar pagina’s verder, hij hijgt, “en hier breekt plots mijn draad! Hoe kan dat nou?”
De snee in zijn vinger loopt langzaam vol met rood. Hij likt zijn vinger af. Smaak van ijzer. Shit! Een bruuske geïrriteerde beweging naar de map reageert zijn ergernis af, een kaartje valt uit het manuscript.
M. Merckens, Recensie en Redactie van al uw Manuscripten in strakke letters met een sierlijk logootje.
Sierlijk, herinnert hij zich, oh ja, die M … een glimlach, ik weet wat nu wat haar initiaal betekent. Hij kijkt achterom door zijn balkondeur, is ze nog niet wakker?
Dave wrijft in zijn ogen. Het is ook wel erg vroeg, het carillon sloeg net zeven uur. Hij kon niet meer slapen, haar omhelzing kon zijn onrust niet meer beteugelen.
Dat etentje van gisteren. Goeie wijn … had hij eigenlijk helemaal niet nodig, die drank, zijn moed kwam vanzelf … haar blik, soms scherp, soms vertederend wazig, maar zo … haar woorden die de zijne lokten … levensgeschiedenis, trauma, verwondering, bewondering, bekennen. Het werd laat, café dicht, een wandeling langs de mistige kaaien, vingers in elkaar gestrengeld, contact, het gevoel dat zonder vechten de bierkaai overwint.
Verdomd, hij vindt haar gewoon leuk. Al sinds die Schrijversbeurs. De herinnering aan vannacht jaagt het bloed naar zijn wangen. Zij hem ook … Duidelijk buitengewoon leuk.
Zijn concept trekt hem droogjes terug in het nu. Degelijk gerecenseerd, de marge vol met correctiesymbolen, doorhalingen en suggesties genadig in blauw, het ziet er wel vriendelijker uit dan een slagveld in rood. Dat is schijn: Ze blijven garantie voor een flinke dot schrijverswerk en een keiharde strijd tussen ego en kunstwerk.
Dave leest.
Zijn ego steekt hem gemeen in de rug. Grensoverschrijding! Recensie, oké, correcties, geaccepteerd, maar geen redacteur mag voor schikgodin spelen in mijn verhaal! Mijn draad is heilig!
Atropos glimlacht hem minzaam toe en toont haar glanzend scherpe schaar. In een opwelling telt Dave de pagina’s van zijn manuscript. Wat? Het waren er toch veel meer? Hij trekt een frons. Zeker de helft minder, met daartussen zeker twintig pagina’s tekst van …
Wie?
Wat raar dat de paginanummering gewoon doorloopt. Alsof dit een afdruk is van iets anders. Hij doorzoekt de map en vindt de verworpen tekst in de envelop met zijn handschrift. Heel andere paginanummers!
Myra?
Heeft zij zijn draad gebroken? Geïrriteerd legt hij het concept opzij. Waarom deze inbraak in zijn droomwereld? Of is het misschien een machtsovername? Zijn hart slaat wilde wanhoop en jaagt zweetdruppels over zijn rug. De helft minder? Zelfs meer dan? Is dat haar oordeel? Wat zei ze gisteren ook alweer? “Als redacteur of uitgever zou ik een afwijzingsbrief van minimaal twee kantjes sturen?”
Dit zijn er veel meer …
Wat betekent dat oordeel voor zijn geesteskind? Saai, wijdlopig, nutteloze weidse uitzichten over een bewolkt landschap van middelmatigheid? Slechts enkele schitterende alinea’s in een vuilnisbelt van schrapsel? Een literaire steen die iedere lezer een Sisyphuskwelling bezorgt? Kansloos al op de eerste pagina? Wat betekent dat voor de schrijver? Alweer een duidelijk bijdrage voor het Kerkhof der Vergeten Boeken? Heeft hij voor de zoveelste keer zijn passie en energie jarenlang in een verloren strijd gestoken?
Een citaat galmt in zijn hoofd. Uitgerekend van een auteur die erin slaagde om een enkele dag te omschrijven in een Odyssee van 1000 bladzijden: Het leven is te kort om een slecht boek te lezen.
Dave voegt er gedeprimeerd eentje aan toe: Mijn leven is te kort om nog een goed boek te schrijven … Wordt dit zijn grafschrift bij de stapel concepten die wanhopig op sympathie van de lezer wachten?
Aarzelend doet hij zijn manuscript weer open. Nu hij als schrijver toch al dood is, kan hij het net zo goed helemaal doorlezen, hij heeft een literaire eeuwigheid de tijd in zijn donkere middeleeuwen. Misschien is er kans op renaissance en hij is toch benieuwd naar de onbekende bladzijden.
Hij pakt de draad op en volgt hem het labyrint in. Behoedzaam. Kronkelende halfduistere gangen, gladde vloeren, teksten op de muren, een enkele verdwaalde broodkruimel uit een ander sprookje, hier en daar een flakkerende toorts die licht werpt en duisternis benadrukt. Zijn fragmenten zijn herkenbaar als vuurtorens op een donkere kust, hun licht soms versluierd door de mist van een andere wind met een parfum dat hem verdwaasd aan de afgelopen nacht doet herinneren.
Vuurtorens? De bakens van zijn veilige haven? Dave schudt zijn hoofd. Hoe veilig ben je in eenzame opsluiting? Het schrift was zijn schuilplaats en gevangenis tegelijk, nog nooit had hij lezers durven zoeken. Angst om herkend te worden? Schaamte misschien, dat hij meer durfde te schrijven dan te zeggen? Hij hield het slot erop, niemand zou het weten, niemand zou hem kennen.
Tot iets meer dan twee jaar geleden. Antwerp Expo, 20-07-2015 13:35:00. Hal 1, vierde stand vanaf de ingang. De schittering in haar blik, het gebaar waarmee ze vertelde over haar dans met de schrijver.
De plotse muziek in mijn hoofd die me in beweging bracht.
Dat was het tijdstip en de plaats waarop hij voor het eerst zijn veilige haven durfde te, nee zelfs moest verlaten en de beklemming van zijn gevangenis doorbrak. Toen was hij schrijver geworden in de ware zin van het woord, een auteur die gelezen wil worden, ook al was het maar door een enkele lezer, en dat ook durft na te jagen. Een ware Odyssee op papier: Twee jaar lang teren op een enkel beeld dat in zijn geest uitgroeide tot lief en muze tegelijkertijd. Wat was het geweest wat hem trok? Dave herinnert zich de worsteling met zijn concepten om dat beeld uit te werken.
En nu? Een doolhof vol van scherven van zijn eigen spiegelbeelden? Herkenning, maar toch ook weer niet? Het is alsof hij een bekende vreemde ontmoet die zijn beeld zowel ontkracht als aanvult, zichzelf manifesteert zoals ze is. Geen recensente, geen redactrice, maar een schrijfster, en daarbij een danseres die een salsa danst met zijn hart.
Schrijvenaar. Net zoals ik?
Hij dwaalt voort. Bekend terrein? Nee, niet langer. Hij stuit op terra incognita. Breekt zijn draad? Nee, die verbindt zich met een andere, een spoor door een verschillende wereld die toch samenvalt met de zijne. Hier en daar voelt hij omhelzing, een gevoel dat hem in zijn eigen schrijven altijd vreemd was. Een verbinding van zinnen, een verstrengeling van hoofdstukken.
Twee zielen, een gedachte?
Alinea’s rijgen zich aaneen in beelden. Wat is van jou, wat is van mij? Wil ik wel dat dit ook van jou is? Woede, hier ga je te ver! Wat een betweterig vervangen van mijn lijnen!
Terug naar de draad. Hij is krachtig. Is dat nu werkelijk zo belangrijk, dat eigenaarschap van woorden en alinea’s? Is het copyright of copywrong? Gaat het niet over wat werkelijk telt, het complete werk dat uiteindelijk voluit tot een lezer spreekt?
Heiligt dat doel de middelen?
Dave knikt bevestigend. Alles vervaagt en vervloeit in samensmelten. Hee, dat is een leuke vondst van jou … Wauw, wat teken jij dat krachtig uit in die zin! Dit wist ik nog niet van jou, wonderlijk. Dit is kwetsbaar … Mooi! Dit snap ik niet, voor deze draad heb ik Ariadnes vingertoppen nodig om me door het labyrint te leiden. Waar is de verbinding? Nee, hier schrijf je veel mooier dan ik … Waarom vergelijk ik nu? Zijn mijn woorden op dit moment een ijdele weerspiegeling van die van jou? Wat wil je hier nu echt zeggen? Ah, tjeee, dat past precies! Hee, heb je het nu over mij? Dat gevoel dat je neerzet … Echt goed!
Daar word ik stil van …
Wederom lawaai van woede. Waarom heb jij dat afgestreept? Dat was mijn beste idee van die dag … Ben ik nou zo’n amateur? Of moet ik meer slapeloze nachten maken, waarna ik uit pure wanhoop alles opschrijf zonder een criticus, zelfs degene die in mijzelf leeft, de ruimte of de eer van afwijzing te gunnen?
Ben ik als lezer van mezelf mijn schrijvers ergste vijand?
Hee, die golfslag werkt hier, een strandwandeling langs de Zee van de Ziel. Rust … Stille omhelzing, vertrouwd … zo vertrouwd … alsof we elkaars verhaal vertellen met een enkele stem, uit een enkel hart. Harmonie. Verwondering. Uitzonderlijk. Dat zit ook in jouw naam … Mirabilis.
Dave woelt wild door zijn haar en staart naar huizen aan de overkant, Wat moet ik nu? Alleen of samen?
Zal hij zijn gekwetst Alleen nog herstellen? Hij gaat terug naar de verworpen pagina’s vol van zijn eigen tekst, probeert stukken daaruit in het verhaal in te lezen. Weigering, breuklijnen, discontinuïteit, het verhaal stoot ze af als een orgaan waarvan de transplantatie is mislukt. Met een zucht gooit hij de verworpenen de koffie achterna, het papier verspreidt zich als herfstbladeren over zijn balkon. Hij leest opnieuw wat het geworden is. Zo veel beter dan het was toen hij nog alleen schreef. Zijn vuist zakt met een klap op het tafelblad.
Een hand op zijn schouder, hij herkent de warmte. Haar blik, strak van schrik, de angstige verwachting van een gokster die alles op een enkel nummer heeft gezet en nu zich pas realiseert wat zij verliezen kan. De roulette draait …
“Je hebt het gelezen …” Haar stem komt nauwelijks boven het stadse gedruis uit.
Ze gaat tegenover hem zitten. Naakt onder zijn oude ochtendjas, weerloos, een blik van schichtige vrees voor verlies in haar ogen. Dave verstilt ontroerd.
Ze streelt in gedachten de pagina’s. “Ik zag mijn spiegelbeeld in jouw verhaal. Ik had dat al zo lang willen zien, hoe het straalde zonder de donkere bril van mijn eigen oordeel. Toen wilde ik opeens werkelijk worden, geen beeld meer zijn. Daarom heb ik … geschreven … in jouw concept …”
Dave knikt. Twee zielen op zoek naar één gedachte?
“Hoe?”
“Beetje scannen, o-cee-erren, bestandje gemaakt en toen …”
“De grens over?” Iets scherper dan hij bedoelt.
Myra knikt. “Zo voelde het in het begin. Een recensent oordeelt, een redacteur oordeelt en verbetert, maar beiden creëren niet. Het is coöperatie, geen co-creatie.
Ik had echter een schrijfster bij me die me zomaar bij de hand pakte toen ik in jouw land arriveerde. Ze trok me voorbij het prikkeldraad van de grens. Toen kwam ik daar, op die plek waar ik voor mijn gevoel van jou zomaar leven mocht als degene die ik ben, ook al was ik er illegaal en misschien wel als vluchteling die toch de taal verstond. Zo anders dan mijn eigen kleine en kritisch bekrompen vader- en moederland waarin ik was blijven hangen.
Ik wilde dolgraag wonen in dat land van jouw verbeelding, ik kon er niks aan doen, het was sterker dan mezelf. Ik begon te schrijven, me te vestigen, ruimte te maken voor mezelf, sorry dat ik zo wild wat van jouw beelden heb verwijderd, en me in te graven tussen de regels. Ik spitte in je symbolentuin, raakte aan het schatgraven en begon letters te zoeken voor een lusthof, een fundering te leggen. Ik leek wel een architect, sloper en bouwvakker tegelijk.”
Dave glimlacht. “Je ziet er niet uit als een sloper en een bouwvakker.”
Ze zucht opgelucht: “En zo schreef ik al samen met jou voordat ik je ooit had gezien. In fictie,” ze bloost onweerstaanbaar, “zonder nog te weten dat de realiteit … zo anders … zoveel intenser is.”
Dave legt zijn hand op de hare. Hun blikken vallen samen. “Ik heb je schrijfster nu ook ontmoet en ze spreekt me aan. Zullen we onze grens verleggen? Samenschrijvenaars? Over en Weer?”
Myra’s gezicht licht op: “Graag. Mijn idee!”
Dave streelt haar vingers en zwemt in haar blik. “Kunnen we gelijk beginnen met de conceptbespreking,” lacht hij.
Ze trekt hem speels naar zich toe. “Eerst een kleine recensie van het materiaal dat we nu al hebben!”