Drie Schetsen voor Mammie (1)

Bij het plaatje: Kantklossen was een van Mammie’s passies. Ze maakte de mooiste dingen en wist tot op hoge leeftijd de klosjes te hanteren.
Daar past dit oude schilderij van een Brugse kantklossende oude dame goed bij.

Vooraf…

Drie schetsen, momentopnamen van de laatste maanden van mijn schoonmoeder Riny Baake-Steffens. Zij overleed in November 2001. Ik schreef ze destijds als onderdeel van mijn Schrijfblock cyclus. Ik vond de bestanden laatst bij een zoektocht in de catacomben van mijn computer terug. Ik was toen op zoek naar materiaal voor dit blog, vooral de kleine column-achtige stukjes.

Het is best een tijd geleden dat ik dat schreef. Ik voelde de verleiding dan ook om het te grondig te redigeren. Toch heb ik dat niet gedaan. Ik schreef dat toen met de vaardigheid en onhandigheid die ik had en vanuit het gezichtspunt dat ik toen beleefde, en dat is volkomen aanvaardbaar. Als ik dat eraf ga polijsten, haal ik het oorspronkelijke er vanaf.

De Tijd van Herman van Veen

Ouderdom

Zondag was mijn schoonmoeder op bezoek bij ons, of liever gezegd, we hebben haar opgehaald, want ze is zelf niet meer zo mobiel. Ze woont in een verzorgingstehuis, officieel is dat tijdelijk, maar we weten allemaal dat ze thuis niet meer kan wonen. Het is domweg te gevaarlijk.

Haar gezondheid is slecht, ze heeft hartklachten, een aantal gebroken botten in het lijf die niet meer helen, incontinentie, Parkinsonverschijnselen en een steeds verder uitbreidende darmkanker. In twee jaar tijd is een sterke zelfstandige vrouw veranderd in een wrakkig kasplantje dat bijna niet meer kan lopen.

Als ik dat zie, word ik bang voor ouderdom. Bang voor een aftakelingsproces, waarin ik alles zal verliezen wat me ooit dierbaar was. Een pijn van ontbinding.

Grote spirituele tradities (en ook de kleintjes wel, denk ik) die al vele levens hebben meegemaakt, waarschuwen tegen een teveel aan binding aan “aardse” zaken. Binding aan mijn lichaam en de genotsbeleving daarvan, binding aan mijn bezittingen, binding aan mijn geliefden. Alles is tijdelijk en duurt slechts een leven lang, waarbij het leven soms kort kan zijn.

Wanneer ik er een boek over lees, knik ik eens op die mooie woorden van vergankelijkheid en ga ik over op de orde van de dag. Ik heb trek in een hapje eten, de huur moet nog betaald, volgend jaar weer vakantie, de auto is hoognodig aan vervanging toe en een nieuwe krachtigere computer is hard nodig.

Is dat nou allemaal wel zo? Op een dag maakt dat niks meer uit, of ik beleef er geen plezier meer aan omdat de aftakeling haar tol eist en het leven vertraagt en versmalt tot een kruipen in de tijd op weg naar de dood. Dan heb ik mezelf voor niks druk gemaakt.

Bij die gedachten vormt mijn schoonmoeder een levend voorbeeld van loslaten en doorkrabbelen. Toen haar man overleed, klaagde ze niet en ging ze er tegenaan om haar bestaan zelfstandig voort te zetten. Ze ontplooide zich en uitte zich in talloze kunstvoorwerpen in naaldwerk, schilderijen en keramiek. Toen ze haar schouder verbrijzelde, vocht ze zich terug naar huis. Toen haar kanker ongeneeslijk bleek, reageerde ze slechts met “Als ‘t oe tied is, moet oe goan…” Zij laat zien hoe ze ondanks alle klachten nog energie heeft om te leven. Om er toch nog iets van te maken.

“Wat zit hierachter?” vraag ik me weleens af, “wat houdt haar in leven?”

Angst voor de dood? Dat zou ik zo niet kunnen zeggen, gezien haar reacties. Ik weet eerlijk gezegd niet hoe ze daarover denkt, zo intiem zijn we niet met elkaar, realiseer ik me dan. De dood is een onderwerp dat tegenwoordig buiten het alledaagse leven lijkt te staan, ook al zie je mensen op de TV van een brandend gebouw springen, hun dood tegemoet, met nog twintig seconden om hun leven te overdenken.

Of wil ze nog geen afscheid nemen van haar kinderen en kleinkinderen? Dat zou kunnen, die zijn alles voor haar. Ze blijft proberen om de moeder en oma te blijven die ze altijd is geweest.

Als ik dat zo allemaal zie, hoop ik dat ze op gegeven moment zelf afscheid zal kunnen nemen in plaats van ertoe gedwongen te worden, zoals tot nog toe steeds is gebeurd.

En wat haar voorbeeld betreft? Ik twijfel er regelmatig aan, dat ik dat zelf ook zo zou kunnen. Daaruit bestaat ook mijn angst voor ouderdom, de vraag of ik zoiets wel aan zou kunnen. Dan kan ik alleen maar hopen dat het waar is wat mijn vrouw weleens zei: “Kracht komt pas als het echt nodig is.”

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Scroll naar boven