In Paradisum te deducant Angeli, moge de engelen je begeleiden naar het paradijs, een lied dat in een requiem past. In de laatste fase van haar leven vond mijn schoonmoeder een heel eigen betekenis van de rituelen van de heilige mis die ze van kinds af aan uit het hoofd kende. Het was alsof dat Latijn haar in deze fase iets zei en op weg hielp
Sterfdag
Je bent heengegaan…
Lieve moeder, schitterend mens.
Jouw levenslicht nu één met de glans.
Van God’s allesomvattende liefdesdans.
Je handen rusten, het werk voltooid.
Je ziel is niet langer in tijd gekooid.
Jouw schilderij toont licht en kleur.
Van een eeuwige tuin in het morgenlicht.
Je bent heengegaan…
Maar toch blijf je in me thuis.
Mijn hart is voor jou een huis,
Mijn herinneringen jouw getuigen…
Lieve Mammie,
Je bent van ons heengegaan… Het verdriet daarom overvalt me nu pas goed, na een paar dagen bezig zijn en regelen rond de uitvaart, alsof het even heeft gewacht. Je ging zo explosief weg, zo heftig. Alsof je verbeten vocht voor iedere laatste minuut om bij ons te zijn. Ik vond het zo erg om dat te zien, maar het hielp me daarna met aanvaarden dat je was weggegaan, want jouw lijden van dat moment kon alleen maar een overgang zijn naar iets groters en mooiers. Je was op weg naar je tuin met heldere kleuren in het ochtendlicht, zoals je aan Erna beschreef. Ga nu, schitterend mens, wees deel van al het licht!
Ik ben verdrietig, omdat je me een stukje moederschap en warmte hebt gegeven, waarnaar ik voor mijn gevoel thuis het spoor bijster ben geraakt. Dat maakt het verlies voor mij scherp. Het was zo anders in uw familie dan in die van mij. Ik schrijf dat niet als verwijt richting mijn eigen ouders, maar ik heb het altijd zo gevoeld. Ik hoop dat dat gevoel me zal helpen om hun te vergeven en om mezelf te vergeven dat ik tot nog toe niet in staat ben geweest om hierin te helpen.
Ik dank je voor het voorbeeld dat je altijd bent geweest. Dapper, resoluut en met een groot hart voor iedereen waarvan je hield. Jouw dochter, mijn vrouw, is precies zo. De gelijkenis van jullie die me zo treft als ik je trouwfoto uit de oorlogsjaren bekijk, is niet toevallig.
Lieve mammie, ik weet zeker dat je daarginds goed bent ontvangen. Op de avond van je sterven ging ik met Erna nog even langs je huis. Ik zag de foto van je man staan. “Je hebt haar nu terug, hè” zei ik tegen hem. Hij knipoogde naar me. Ik denk dat hij erg blij was. Het lijkt zo’n raar verhaal, maar ik zie het toch als een gevoel van geruststelling.
Waarvoor ik ook schrijf: Ooit ben je begonnen met lezen in mijn boek, voordat je in de laatste fase van je leven raakte. Je waardeerde wat je las, en ik was daar heel blij mee. Daarom geef ik je het boek nu mee, ik hoop dat je aan de andere kant tijd zult vinden om het uit te lezen. Ik hoop dat je het niet raar vindt. Het is op dit moment het meest persoonlijke dat ik je mee kan geven.
Mammie, wandel in eeuwigheid in je tuin van liefde, die je zelf hebt aangeplant!
Je schoonzoon Mark
Uitvaart
[Voor mijn oudste dochter]
Je tranen vallen als kralen
van een snoer van herinneringen.
Oma is dood, je blijft ‘t herhalen,
je rijgt aaneen vele jaren schitteringen.
Jij huilt, ik huil stilletjes met je mee.
Het lijken slechts tranen die ons binden,
maar tranen zijn druppels uit een zee
die ruist als mensen liefde ondervinden.
Oma hield van jou bij haar leven,
Oma houdt van jou na haar leven.
En ze draagt jullie band voor altijd
als een klein juweel met zich mee..