Muziek: O Euchari in leta Vita van Hildegard von Bingen in de crossover van Richard Souther
18 November 2020
Hildegard en Contact
Zeventiende schermvrije avond, en we gaan door.
Het was een drukke dag met veel kruip-door-sluip-door in een radarsysteem om de diagnosedocumentatie te checken. Dat bezorgde me behoorlijk spierpijn van het beklimmen van alle trappetjes en ladders. Het is daarom gewoon fijn om ’s avonds in mijn luie stoel te zakken.
Ik begin de schermloze avond met muziek op de oortjes. Ditmaal het stuk O Euchari in leta Vita, een lofzang op St. Eucharius van Trier door Hildegard von Bingen (1098 – 1179), maar dan in een hedendaagse setting, een zogenaamde crossover, van Richard Souther.
Saillant detail is, dat St. Eucharius vaak werd aangeroepen bij pest. Wel, dat moeten we dan bij deze coronatoestand ook maar doen, want de arme heilige is wat de pest betreft een beetje werkloos geraakt.
Als crossover is deze versie interessant, ik ben per slot van rekening al jaren een liefhebber van crossovers van klassieke muziek. Mijn allereerste langspeelplaten waren van groepen als Ekseption en Emerson, Lake and Palmer.
Echter, originele uitvoeringen, a capella of met een kleine instrumentale begeleiding, geven wel het karakter van de muziek beter weer.
Daarom geef ik hieronder een voorbeeld van een uitvoering zonder toeters en bellen. Luister en vergelijk wat je het fijnste vindt. Afhankelijk van mijn stemming kan ik beide versies waarderen, maar niet tegelijkertijd 😉. Dus pas daar ook in deze post voor op, een speler tegelijk.
Ik heb weleens gelezen hoe in het Gregoriaans de tekst van een religieus lied bijna eindeloos in noten wordt uitgerekt, zodat de boodschap bijna niet meer letterlijk te horen is. Dat is veel minder het geval met de muziek van Von Bingen, daarin zijn de (Latijnse) teksten korter en veel beter te volgen.
Hildegard von Bingen is een zeer interessante persoonlijkheid in de middeleeuwen waarin vrouwen in de kerk een op zijn best secondaire rol vervulden. Wat ze bijvoorbeeld schrijft over het gebruik van diverse medicinale kruiden vindt nu weer toepassing in homeopathie en alternatieve geneeswijzen. Haar boeken met beschrijvingen van visioenen geven een interessant beeld van de geloofsbeleving in haar tijd en vinden ook weerklank in de New-Age.
Na het uurtje muzikaal dommelen is het tijd voor communicatie. Ik was mijn jongste dochter die in Amsterdam woont een keertje voor. We bellen elkaar niet verschrikkelijk frequent, maar voldoende om contact te houden. Je hoort weleens van mensen die elkaar meermalen per week uren bellen, maar dat doen we niet, ondanks de beschikbaarheid van relatief goedkope communicatiemiddelen. Dat is toch een glimp van de traditie dat bellen iets is voor speciale gelegenheden en bij voorkeur in daluren dient te geschieden om kosten te besparen.
Goed, we praten in alle rust anderhalf uur, dankzij mijn oortjes krijg ik geen last van een zere schouder van het telefoon vasthouden. Zo kletsen we weer even bij. Het is goed te horen dat ze zich er doorheen slaat, door dat thuiswerken en de horecabeperkingen (ze doet graag een wijntje met vrienden). In haar wijk zijn blijkbaar de protesten tegen het vuurwerkverbod al begonnen met, uiteraard, zwaar vuurwerk. Tja, zo spreid je het aantal vuurwerkslachtoffers wel, maar of dat nou de bedoeling is.
Een beetje contact: Dat is hard nodig in deze tijd waarin direct sociaal contact door de overheid wordt ontmoedigd door mensen te ‘adviseren’ thuis te blijven en te dwingen (het lijkt niet op adviseren als je er een boete voor krijgt, niet?) zich achter mondkapjes te verschuilen waar geen lach doorheen kan dringen. Ik blijf het toch als symbool van oppressie zien, iets dat je vrije ademhaling hindert en je daardoor monddood maakt.
Zo schiet de avond snel op, dus ik heb nog net een half uurtje gelegenheid voor gitaarspel voordat het bedtijd is. Mooi tijd om met Broeder Cadfael naar de middeleeuwen terug te keren waar een moord op een jaarmarkt de gemoederen in beroering brengt. De verhalen van Ellis Peters vertellen weinig over de muziek die in de Benedictijnerkloosters in Engeland in gebruik was bij de monniken, maar ik vermoed dat die wat traditioneler Gregoriaans van aard was dan de liederen van Hildegard von Bingen.