Muziek: Whiter Shade of Pale van Procul Harum
29 Augustus 1974
Dit is de laatste pagina van mijn dagboek thuis. Morgen vertrek ik naar Leiden, eindelijk, ik heb er twee jaar naar toe gewerkt. De koffers staan klaar, mijn inschrijving is rond en de studiebeurs is goedgekeurd, het geld staat op mijn rekening. Mijn nieuwe leven begint, zonder de beklemming van hier, eindelijk een eigen plek om te (ver)blijven.
De stemming is hier vreemd bedrukt, alsof ze het nu toch door hebben dat ik weg ga, dat ik een andere kant op kan dan zij wil. Ik ben wel niet de eerste die uitvliegt, mijn oudste zus was me net voor, maar die blijft hier in de stad wonen. Ik ga een stuk verder weg.
Goed, ik doe nu dit deel van mijn dagboekjes dicht na twee jaar. Ik heb er schrijven van geleerd. Ginds begin ik een nieuwe aflevering.
***
“Ik zal u alleen laten met de overledene… De uitvaart is over een week. Hier is het rouwkaartje.”
Patrick kijkt om zich heen. Een kale ruimte, een kruis aan de muur. Een bosje verlepte bloemen houdt goede hoop op overleven. Twee waxinelichtjes in een glas flakkeren schaduwen op de muur. De kist is open.
Mortuarium, de enige uitgang voor bewoners van een verpleegtehuis…
Hij herinnert zich eenzelfde soort bordje uit het tehuis waar zijn vader zijn laatste jaren volkomen in zichzelf gekeerd sleet. Patrick was er nooit in zo’n ruimte binnen geweest, hij was bovendien te laat geweest om zijn vaders laatste adem mee te maken.
Nu gebeurt me dat opnieuw…
Patrick bestudeert de oude vrouw in de kist. Hij kent haar bijna niet meer terug. Tanig, stekelig haar, rimpelig koud, de ogen gesloten, een wrange trek om haar mond, een diepe ontevredenheid met het leven bevroren in het ijs van de dood. Hij zou haar felle veroordelende blik nooit meer zien, de scherp verwijtende klank van zijn naam nooit meer uit haar mond horen. Een gevoel van opluchting strijdt in zijn hoofd met de grimmige nostalgie van zijn jeugd.
Is dit werkelijk alles wat ik me nog van haar herinner?
Hij graaft in zijn geheugen. De beelden zijn verward, als een fotoboek dat van de plank is gevallen waardoor alle plaatjes door elkaar liggen. Er was toch ook een blik van aanmoediging, zelfs van liefde geweest? Of van troost? En dat geamuseerde vonkje als hij een gekke bek trok? Zijn naam zou toch ook wel in zachte klanken zijn uitgesproken? Hij krijgt het niet scherp. De tijd heeft de pasteltinten overbelicht tot scherpe kleurcontrasten.
Zou ik het totaalbeeld nog terugvinden?
De kleur van haar nachtgewaad vloekt bij het interieur van de kist, het hangt ongegeneerd open en openbaart gerimpelde huid waaronder de vorm verdwenen is. Een kettinkje met een hanger glimt in het kaarslicht. Haar magere handen lijken de stof krampachtig vast te grijpen, een laatste houvast voor het definitieve vertrek.
Het is puur toeval dat ik hier sta…
Hij twijfelt op hetzelfde moment. Gisteravond overviel zijn intuïtie hem, kreeg hij dat gevoel van doodsstrijd, de worsteling om bevrijding. Hij wist zonder woorden om wie het ging. Vanmorgen bevestigde een telefoontje wat er gebeurd was. De familie was al geweest, ze hadden hem niets verteld.
Zo ver sta ik er dus buiten…
Dit is dus zijn laatste eer voor haar, een afscheid zonder goede afloop. Patrick mediteert een moment tot de glans van de hanger zijn aandacht trekt. Heel voorzichtig tast hij ernaar. Hij voelt de kilte van de rigor mortis. Aanrakingsangst verstijft hem.
Het is een sleutel!
Lips slot, tien-cijferige code. Een herinnering.
Mijn sleutel!
Een datum flitst hem in gedachten. 29 Augustus 1974. Hij ziet de tekst in zijn dagboek weer voor zich, de avond voordat hij vertrok en zijn huissleutel moest inleveren.
In een opwelling pakt hij de sleutel. Het kettinkje geeft niet mee. Een resoluut gebaar. Het knapt kapot. Gehaast steekt hij de sleutel in zijn zak.
Behoedzaam sluipt hij het mortuarium uit.