Muziek: Waterdrager van Boudewijn de Groot
25 Augustus 1973
Volgende week de eerste sessie met het Em-Oo-Bee. Ik ben er al stilletjes naartoe gefietst om te kijken waar het is, ik moet er vanuit school naartoe. Het is een klein pandje aan de dijk, vlak bij het Zijkanaal en de sluis. Ik kom er weleens langs als ik zin heb om te fietsen, even weg naar buiten.
We zijn net een week terug van vakantie. Het was raar, de sfeer was anders. Pa en Ma hielden ons continu in de gaten, of we geen ruzie maakten. En ze praatten een paar keer over samen, maar dat ging niet zo goed. En van dat samendoen kwam ook niet veel, Julie ging steeds de hort op, ze lag blijkbaar goed bij de jongens op de camping. Ik knutselde maar een beetje, of ik las. Ze zeiden nog: “Ga ook eens contact zoeken.” Peter hing steeds rond bij de automatenhal en Chantal lag hele dagen in het zwembad.
Een paar keer mopperde Ma dat alles op haar neer kwam en dat ik altijd maar weer in die tent bleef hangen, dat ze ook weleens alleen wilde zijn. Dan ging ik maar wandelen in de buurt, de omgeving was wel leuk met die bossen en die beekjes tussen de rotsen. Verder was er weinig te doen.
Ik had mijn vakantiewerk voor die tijd al gehad. Dat was gezelliger, ik zit al een paar jaar op dezelfde afdeling van de Spaarbank. Het is leuk om die mensen weer te zien en een broodje shoarma te gaan eten in de pauze. Zelfs de jongste van de club heeft al een eigen huis. Dat lijkt me zo fijn, een eigen plek die ik niet om half acht al moet ontruimen omdat Peter naar bed moet. In de huiskamer is niks te doen. Ja alleen programma’s op tv die moeder uitkiest. Je kunt nog geen plaatje van jezelf draaien. Die herrie komt er niet op, zegt Ma.
Volgende week start ik met het examenjaar. Spannend, eerst schoolonderzoeken en dan mei volgend jaar het eindexamen. Fijn om iedereen weer te zien. Ik ben nog wel aardig overgegaan uit de vijfde klas. Angeline niet, ze is blijven zitten. Ik hoop maar niet dat het door mij is gekomen. Haar vriendin Adrienne is wel overgegaan. Lijkt me lastig, wanneer moet je nu met elkaar praten als de roosters niet gelijklopen?
Het lijkt me niks, dat Em-Oo-Bee. Als dat net zo gaat als in de vakantie…
***
Patrick loopt naar voren. Langs het aanrecht met de spoelbak. Ooit het toneel van de dagelijkse strijd om het corvee, afwassen, afdrogen of opruimen, de drie oudsten moesten dat regelen, Chantal was nog te jong. Iedereen wilde zo snel mogelijk klaar zijn met deze gehate taak, dus hinderde het tempo van de afwasser de afdroger en was de afdroger te langzaam of had deze te veel ruimte nodig op het aanrecht om het opruimen te faciliteren. Altijd geharrewar over wie waarvoor aan de beurt was. Zijn vader had, onderwijzer als hij was, een rooster gemaakt tot 1985 om van het gedonder af te zijn.
1985… Toen had ik al elf jaar de deur achter me dichtgetrokken en deed ik mijn eigen afwas.
De huiskamer was al jaren aangepast aan de smaak van zijn moeder. De monumentale boekenkast die de hele breedte van de kamer in beslag nam was ontmanteld en voor een deel in de speelhal neergezet. Hij slaat een blik door het raam tussen huiskamer en speelhal. Bijna leeg. Het meeste ligt in de container beneden.
Die boekenkast was zijn leven, herinnert hij zich.
Het uitzicht is nog net zo spectaculair als toen ze voor het eerst hier kwamen wonen, alleen de bomen in de wijk zijn een stuk gegroeid en het landje tot Tuindorp Oostzaan is compleet volgebouwd. In de verte pinkelen de lichten van het Westelijk Havengebied. De vertrouwde vorm van de Hemwegcentrale aan de overkant, acht kleine schoorstenen en twee hoge, is praktisch verdwenen, binnenkort jaar gaat weer een stuk dicht. Kolencentrales zijn slecht voor de CO2, zegt men.
Patrick haalt zich de fietstochten voor de geest die hij maakte om de omgeving te verkennen. Die stad was zo anders dan de polder rond het dorp waar ze vandaan kwamen en intrigeerde hem mateloos.
Hij knipt een lampje aan en gaat zitten met het opengeslagen dagboek. Hij voelt weer de wind in zijn haar, want strak waaien, dat kon het in Amsterdam Noord.
***
Zijn lange haar waait in zijn gezicht. Tegenwind. Patrick zet nog een tandje bij op zijn racefiets. Hij is trots op het ding, zelf verdiend met de krantenwijk, zelf onderhouden, de ketting goed in het vet, nog net nieuwe derailleurwieltjes erop gezet, dus alles draait weer soepel zonder kraken. Patrick draait de Buiksloterdijk op, een onderdeel van de oude zeedijk ten noorden van het IJ. Hij kent de wegen, bij zijn wijk heet de dijk Oostzanerdijk, nog verder weg de Zaanse kant op verandert de naam in Noorder-IJ en Zeedijk en uiteindelijk in Zuiddijk tot je bij de dam in de Zaan aankomt. Hij had het allemaal gezien op zijn fietstochtjes door de streek.
In zijn vorige woonplaats aan een grote rivier was het lopen geworden als de zondagmiddag hem te benauwd werd. In de morgen naar de kerk en in de middag misschien een klein wandelingetje met zijn allen in de buurt, dat vond hij maar niks, dus trok hij de polder in of zwierf hij langs de rivier. Lekker op zijn eentje met avonturen in zijn hoofd.
Toen ze naar Amsterdam verhuisden bleef de kerkgang en die benauwdheid, maar nu had hij een fiets waarmee hij veel verder kon. Zo doorkruiste hij de hele stad, van Hembrug in het westen tot Schellingwouderbrug in het Oosten, van Nieuwendam-Noord tot Amstelveen in het zuiden. Er was zoveel te zien dat hem fascineerde. Hij heeft een kleine stadsplattegrond in zijn achterzak waarop hij aantekent waar hij geweest is. Zodoende weet hij nu precies waar hij moet zijn.
Daar is het Noord-Hollands Kanaal. Hij draait het Kippenbruggetje op en rijdt door tot de Nieuwendammerdijk. Het schiet al op. Het is leuk rijden hier, hij had niet verwacht dat er in een grote stad zo’n dorps stukje zou liggen. Ondertussen telt hij de huisnummers.
Daar is het, vlakbij de sluis na de kleine scheepswerf aan de overkant. Patrick stapt af en bestudeert het bordje op het pand. Het ziet eruit als een gewoon woonhuis. Hij kijkt naar binnen, maar ziet niet veel bijzonders. Een soort huiskamer, ziet er alledaags uit. Heel anders dan dat gebouw voor psychologische testen waar hij aan het einde van de lagere school naartoe moest.
Rekenen kon ik niet, maar verhalen vertellen, herinnert hij zich, die dame schreef haar vingers blauw.
Hij denkt na. Hoe komt hij hier het beste vanaf school? De Meeuwenlaanpont, denkt hij, vlak bij de grote scheepswerven van de ADM. Ook daar is hij weleens geweest. Handig om de stad een beetje te kennen.
Hij rijdt rustig terug, maar die rust geldt niet voor zijn hoofd.
Gezinstherapie. Therapie, dat betekent behandeling, en genezing, hij kent het woord uit de Griekse les. Dus het gezin is ziek. Ze zitten ook zo boven op elkaar, hebben vaak ruzie en vooral moeder is erg streng en strak. Zijn vader doet zo goed mogelijk mee met de discipline, maar het lijkt soms net of hij er geen zin in heeft. Zijn vaders favoriete zondagmiddagbesteding is lekker in de leunstoel zitten met een boek uit die enorme boekenkast van hem. Heel soms valt hij boven zijn boek in slaap. Dan moeten ze hem met rust laten, zucht moeder soms, hij is de hele week al met kinderen bezig. Tja, logisch als je onderwijzer bent. Ze kijkt er apart bij als ze dat zegt.
Toen ik gewoon keek, zag ik verdriet, realiseert hij zich, als ik mijn ogen een beetje dichtkneep zag ik dat ze boos was. Zo gek.
Soms vervloekt hij het dat hij zo gevoelig is voor haar stemmingen. Maar het heeft hem al zo vaak geholpen om uit de problemen te blijven dat het bijna automatisch gaat. Al vanaf dat hij het zich herinneren kan. Dan weet hij wanneer hij zich gedeisd moet houden en haar moet ontlopen als hij kan.
Maar nu dit: Aan de ene kant is hij benieuwd wat er te genezen valt. Aan de andere kant knaagt de onzekerheid over wat dat precies inhoudt, wat zijn rol daarbij is. Waarom moet er therapie op de streken van zijn broer worden losgelaten? Gaat zo’n therapie net zoals bij de tandarts? Eerst kijken, maar dan boren en vullen? Of zelfs trekken?
Het zint hem helemaal niet.