Silent Nostalgia van Erik Wollø

De Kwestie Lasonder

Het feit dat Enschede “zo maar” het Landgoed Drienerlo kon aanbieden als vestigingsplaats voor de THT heeft een opmerkelijke geschiedenis.

Rond Enschede bevinden zich ettelijke landgoederen van de toenmalige textielbaronnen zoals Van Heek en Jannink en andere grootgrondbezitters. Deze mensen hadden geld genoeg om de toen nog woeste gronden in de omgeving op te kopen en aan  te wenden als plek voor een landhuis, voor houtbouw of pachtgrond. Voorbeelden van deze landgoederen zijn Het Hooge Boekel (Van Heek), Hof Espelo (Cromhoff/Ten Cate) en het huidige Ledeboerpark binnen landgoed Het Wageler (Ledeboer).

Het landgoed Drienerlo tussen Enschede en Hengelo was ooit eigendom van de grootgrondbezitter Gerrit Lasonder (1882 – 1944). Hij verpachtte gronden aan een aantal boeren ter plaatse.

Lasonder was voor de oorlog wethouder in Enschede. Hij was als NSB-lid “fout” in de oorlog en bovendien ook nog met een Duitse vrouw getrouwd. Reden genoeg voor de Nederlandse Staat om na zijn dood eind 1944 en de Bevrijding via een postuum tribunaal zijn bezittingen en het landgoed te confisqueren. Een flinke vis want Lasonder’s bezittingen werden op 2,3 miljoen gulden geschat, een heel bedrag in de veertiger jaren. De gemeente Enschede kocht het landgoed  toen voor een appel en een ei op.

Later bleek echter dat Lasonder Joden en verzetsstrijders had laten onderduiken op het landgoed en zodoende niet zo “fout” was als men beweerde. Daarom werd hij in 1969 werd gerehabiliteerd. Er bleek ook dat zijn NSB-lidmaatschap eerder uit angst dan uit idealisme voortkwam. Veel gefortuneerden waren namelijk als de dood dat het communisme de macht zou overnemen.

De Russische revolutie van 1917 en de jaren erna hadden duidelijk aangetoond welk lot de rijken wachtte als het communisme de macht greep. De Duitse natie vormde toentertijd naar hun idee een buffer tegen het “rode gevaar”. Wrange historie is, dat dit zo is gebleven in de Koude Oorlog, en sommigen denken zelfs dat het vandaag nog steeds zo is en dat de “uitbreidingspolitiek” van de NAVO na de val van de Sovjet Unie dat garandeert.

Maar goed, in de dagen vlak na de Tweede Wereldoorlog bleek wraak en genoegdoening belangrijker dan begrip en verzachtende omstandigheden. Getuige de confiscaties van bezittingen van NSB’ers en het lot van “Moffenhoeren”.

Van terugdraaien van de annexatie was echter geen sprake, de Technische Hogeschool Twente stond er al. De weduwe kreeg een woonruimte en staatstoelage op voorwaarde dat ze afzag van iedere claim op Lasonder’s bezittingen.