Jewish Music

Jewish Music

  • Titel: Duo NIHZ, Jewish Music.
  • Musici: Sanna van Elst (blokfluiten) en Bobby Rootveld (gitaar).
  • Identifikatie: SAMCD 004.
  • Opname: 2008, Ivory Tower Studios, Bornerbroek, Holland.
  • Uitgavejaar: 2008.

Duo Niet In Het Zwart (NIHZ) is een blokfluit-gitaarduo dat bestaat uit Sanna van Elst op blokfluiten en Bobby Rootveld op gitaren. Ze begonnen hun samenwerking al op het conservatorium, niet alleen met de muziek maar ook met het integreren van andere kunstvormen in hun werk. Zo hadden ze een themavoorstelling rond schilderijen en werken ze samen met de verteller Loek Boer (verhalen uit de Tweede Wereldoorlog en een sage rond de Huttenkloas, een stukje Twentse folklore).

Een ontmoeting in 2007 in Hongarije gaf een duidelijke richting aan hun muziek, ze wijdden zich aan Jiddische muziek uit allerlei tijden als eerbetoon en nagedachtenis aan de slachtoffers van de Holocaust, waaronder leden van hun eigen familie.

Deze CD is daarvan het resultaat. Een album met zowel duo- als solomuziek, met bewerkingen van bestaande thema’s en composities van onder meer Bobby Rootveld zelf.

Een deel van de opname bestaat uit bewerkingen van een groot aantal Jiddische traditionele melodieën: Volksdans en Klezmer tussen triestheid en dansante uitgelatenheid. Dat geldt eigenlijk voor de hele CD, melancholie en vrolijkheid leven vlak naast elkaar, waardoor de opname een opvallende diepgang krijgt.

De opname is intiem, met weinig overbodige nagalm maar toch met voldoende ruimte om details duidelijk te kunnen horen. Hierdoor voel je jezelf als luisteraar meer betrokken bij de muziek.

Een opvallende gitaarsolo van deze plaat is Sefer Torah van de Italiaanse componist Gianmartino Maria Durighello, een vierluik over de wetsrollen van de Torah in een aantal markante punten in het Joodse liturgische jaar. De muziek is hedendaags (niet mijn grootste hobby), maar de ingetogen en bijna meditatieve sfeer spreken me bijzonder aan.

Het humoristische Samson’s Tune, de authentieke ‘herkenningsmelodie’ van de familie Rootveld brengt in zijn spontane vrolijkheid al snel een glimlach op je gezicht.

Het meest emotionele stuk van deze plaat vind ik Amsterdam Huilt. Dit nummer was ooit een hit in 1964 in de uitvoering van Hendrika Jansen alias Zwarte Riek met tekst en muziek van Kees Manders.

Ik kende het nummer al toen ik als tiener nog in Amsterdam woonde. Niet dat het me veel deed, het was Nederlandstalig en in de opinie van een puber met een ietwat elitaire muzieksmaak die meer gericht was op Engelstalige popmuziek, was dat absoluut Not Done. Nederlandstalige liedjes, dat waren smartlappen. Toen had je nog geen De Dijk, Frank Boeijen en Bløf die de Nederlandse taal betekenisvol in popmuziek integreerden. Zodoende miste ik de betekenis van de taal achter dat lied.

Ik wist wel van de geschiedenis die uit Amsterdam Huilt spreekt. De Tweede Wereldoorlog stond vast op het geschiedenisprogramma op de scholen, en de buurten rond de Jodenbreestraat, het Waterlooplein, Weesperstraat en Sarphatistraat zijn stille getuigen van het leven van de Joodse gemeenschap in Amsterdam, alhoewel de aanleg van de Metro een aardig stuk van deze herinnering aan de slopershamer heeft prijsgegeven.

De uitvoering op deze CD was de eerste keer dat ik Amsterdam Huilt weer hoorde. Na jaren begreep ik nu de taal van het lied, en ook waarom Amsterdam huilt.

De ingetogen aanpak van Duo NIHZ met de gefluisterde tekst en de bescheiden functionele begeleiding laat geen ruimte voor afleiding van de boodschap van het lied, de herinnering aan een bloeiende gemeenschap die door bruut ideologisch geweld bijna totaal is vernietigd. Een onmenselijke methode die ook sommige hedendaagse ideologieën zo te zien nog niet hebben verleerd.

Eerst valt dat niet zo op, het eerste en het grootste deel van het tweede couplet beschrijven louter nostalgie, het leven in de Jodenwijk en herinneringen aan religieus leven en feestelijke hoogtepunten.  Maar dan snijden enkele zinnen, net zoals de Holocaust dat in de veertiger jaren deed, de nostalgie aan stukken. Dit komt nooit meer terug, en de lading van die zinnen wekken de emoties die zich uiten in het huilen van Amsterdam. Met als besluit een Mazzel en Broghe, de stille zegenwens dat dit lijden niet voor niets is geweest. 

Dit stuk werd voor mij het eerbetoon en nagedachtenis aan de slachtoffers van de Holocaust, niet alleen de doden, maar ook de overlevenden.

Het is terecht dat Duo NIHZ hiervoor een prijs ontving op het International Jewish Music Festival!

pgdwn