Romantiek: Diverse Componisten

Duo Romantiek

Op deze pagina vind je een bonte verzameling componisten uit de Romantiek. Er is biografisch het een en ander te vertellen over de heren, dat vind je hieronder. Muziek vind je op de muziekpagina.

***

Enrique Granados

Enrique Granados (1867 - 1916) was een Spaans componist en pianist. Hij schreef voornamelijk piano- en vocale muziek. Hij was een leerling van o.a. Pujol en Pedrell en stichtte in 1901 het conservatorium te Barcelona.

In tegenstelling tot andere Spaanse componisten van zijn generatie had hij maar weinig belangstelling voor de cultuur van zijn geboortestreek, maar voelde hij zich vooral aangetrokken tot de Castilliaanse Tonadilla en de Spaanse kunst uit de klassieke en vroeg-romantische periode.

Alhoewel zijn werk beïnvloed werd door Robert Schumann, Grieg en Liszt, ontwikkelde hij een eigen stijl met individuele harmonische wendingen en ritmiek, en met karakteristieke melodieën. Typerend voor zijn intuïtief vormbegrip zijn de excessieve, monotone herhalingen van frases. Tot zijn belangrijkste werken behoren de Goyescas voor piano (1911), die later met de librettist Periquet y Zuaznabar tot een opera zijn omgewerkt (New York, 1916) alsmede voor zangstem de Collección de tonadillas, waarin invloed van de 18de-eeuwse Spaanse muziek waarneembaar is. Hij schreef voorts een studie over het gebruik van het pianopedaal, verzorgde de uitgave van tot dan toe onuitgegeven sonates van Alessandro Scarlatti en herinstrumenteerde het pianoconcert in F van Chopin.

Hij kwam op een trieste manier aan zijn eind, in maart 1916 torpedeerde een Duitse onderzeeër bij Dieppe het schip waarop hij van een tournee in Amerika naar Europa terugkeerde. Hij verdronk jammerlijk.

***

Alfred Cottin

Alfred Cottin begon zijn carriere als chirurg, maar verruilde zijn scalpel voor de gitaar. Hij werd een gevierd uitvoerend musicus. Zijn activiteiten op het componistenvlak beperkten zich tot een aantal etudes en kleine voordracht stukjes. Dat een Spaanse componist zich met een Russisch thema bezighield was niet ongewoon. In die tijd waren buitenlandse vormen, zoals bijvoorbeeld de Poolse Mazurka, populair onder de romantische componisten.

***

Isaac Albéniz

Isaac Albéniz (1860 - 1909) was een Spaans componist en pianist. Hij trad als vierjarig wonderkind op en werd als zesjarige leerling van Marmontel in Parijs; later studeerde hij nog - tussen concertreizen door - o.m. in Brussel (Dupont, Gevaert).

Hij kreeg als jongeman genoeg van het bedaagde muzikantenleven en "ontsnapte" naar Amerika, waar hij zijn kost verdiende als onder meer barpianist.

Als componist was hij o.a. werkzaam in Londen (waar hij in opdracht van een rijke bankier opera's maakte), Parijs en in Spanje. Zijn oeuvre is nationaal-Spaans van karakter, hoewel invloeden van Claude Debussy en van Franz Liszt, bij wie hij ook les had, hoorbaar zijn.

Met Felipe Pedrell wordt hij geacht de grondlegger te zijn van de Spaanse School, die teruggrijpt en zich inspireert op de Spaanse (vooral Andalusische) volksmuziek. Albéniz schreef o.m. een oratorium, El Cristo, het orkestwerk Catalonia (eerste deel van een onvoltooide suite) en vooral pianomuziek, w.o. zes bladen España (w.o. de beroemde Tango), acht bladen Suite española en de twaalfdelige Suite Iberia; een aantal van deze pianowerken werd voor orkest bewerkt.

***

Gabriel Fauré

Gabriel Fauré’s (1845 - 1924) muzikaal talent werd al duidelijk in zijn vroege jeugd. Op negenjarige leeftijd ging hij naar l’ Ecole de Musique Religieuse van Louis Niedermeyer in Parijs, waardoor hij zijn geboortestreek in Zuid-Frankrijk moest verlaten. Niedermeyer wilde de op dat moment in Frankrijk nogal theatrale kerkmuziek hervormen en zijn leerling Faure zou daar een belangrijke rol in spelen.

Fauré componeerde voor piano, kerkorgel, kamermuziekensemble, orkest en koor en schreef naast een grote hoeveelheid kerkmuziek ook meer seculiere werken waaronder een paar opera’s en balletten.

***

Giuseppe Farrauto

Giuseppe Farrauto (1915-1979) is een Italiaanse gitarist annex componist. Hij werd geboren in Palermo en componeerde diverse evergreens zoals Morenita do Brazil. Er is opmerkelijk weinig over hem bekend, dus laat ik het hier ook bij.

***

Edvard Grieg

Edvard Grieg (1843 - 1907) is bekend geworden als de componist van het Skandinavische muziekidioom. Hij componeerde een groot aantal pianowerken (bijvoorbeeld zijn Lyriske Stykker) en was een meester van het miniatuur. Ook zijn orkestwerken zoals de Peer Gynt Suites en Uit Holbergs Tijd zijn bekend.

***

Pjotr Ilitsj Tsjaikovski

Pjotr Ilitsj Tsjaikovski (1840 -1893) is een van de grote componisten uit de Romantiek. Hij liet een flink oeuvre aan orkestwerken, ensembles, kamermuziek en koorwerken na.

***

Fryderic Chopin

Fryderic Chopin (1810 - 1849) staat bekend als een geniaal en innovatief componist voor de piano die het instrument op een zeer hoog plan beheerste (het verhaal vertelt dat hij het hele Wohltemperiertes Klavier -24 preludes en fuga's in alle toonaarden- van Bach uit het hoofd kon spelen, en dat zegt wel wat!). Daarom zul je zijn werken niet zo snel als gitaararrangementen aantreffen, de complexiteit van zijn texturen is vaak te groot. Alhoewel, als je eens op Internet kijkt, vind je toch wel het een en ander. De aantrekkingskracht van zijn muziek is blijkbaar groot.

Mijn eerste kennismaking met Chopin was toen ik een jaar of achttien was. Mede door de muziek van Ekseption en mijn prille gitaarhobby was ik belangstelling gaan opvatten voor de klassieke muziek. Dus moesten er wat klassieke platen op de plank komen. Geen sinecure, want de meeste klassieken waren zeker een tientje duurder dan de recente populaire LPs, die op zich al fl 21,- moesten kosten. Toentertijd zat er nog een zekere mate van elitaire prijsstelling op klassieke muziek. Kom daar nu nog eens om met de Kruidvat aanbiedingen!

Bij de boekhandel De Slechte -in Nederland een begrip voor tweedehands boeken en Ramsj-verkopen- verkochten ze voor een appel en een ei een collectie klassieke langspeelplaten in EP formaat (tussen LP en single in). Vermoedelijk was het een soort "All Time Classics" serie, die je als set kon kopen, de platen zaten in een slappe kartonnen hoes met een soort uitvouwblad waarop wat informatie stond. De complete collectie was blijkbaar niet meer verkoopbaar, dus werden de platen per stuk verhandeld.

Het was een voordelige kennismaking met de klassieke muziek voor een middelbare scholier met weinig zakgeld. Ik kocht er een paar, waaronder twee van Chopin, polonaises en wat gemengde stukken als ik me goed herinner.

De kwaliteit bleek wat minder dan gedacht, het leken wel opnamen die ze van oude 78 toeren platen hadden overgenomen. Maar ze brachten het idee wel over, vooral een stukje -Berceuse Op. 57- maakte in zijn nocturne-achtige rust een diepe indruk op mij.

Toen ik later mijn vrouw ontmoette, kwam Chopin weer terug, zij speelde piano en een paar walsen, mazurkas en nocturnes van Chopin stonden op haar repertoire. Daarna heb ik wat meer van zijn werk aangeschaft, waarbij vooral de nocturnes en de ballades prachtig vind.

Je moet de geschiedenis induiken om de sfeer van Chopins muziek te begrijpen. Polen kende zijn grootse bloei in de zestiende eeuw, toen het naast veel van het huidige Polen ook nog een groot stuk van de Oekraïne en de Baltisch staten omvatte.

In de zeventiende eeuw begonnen de problemen toen Oostenrijkers Pruisen, Zweden en Russen probeerden delen van Polen te annexeren. Eind achttiende eeuw was Polen van de kaart geveegd en opgedeeld.

In de negentiende eeuw begon geïnspireerd door de Franse Revolutie de nationale beweging voor de Poolse zelfstandigheid, maar met name de Russen onderdrukte iedere vrijheidsdrang genadeloos. Een revolutie in 1830 werd een grote mislukking en een dramatische nederlaag, een feit dat Chopin nog in een van zijn etudes heeft verwerkt. Ook de opstand van 1863 tegen de Russen bracht geen eigen Poolse staat, het zou tot ver in de twintigste eeuw duren voordat Polen uiteindelijk zelfstandig werd, ondanks tegenwerking van een wereldwijde ideologie die het Poolse nationalisme helemaal niet zag zitten.

Chopin bracht zijn jeugd door in Polen en vertrok op zijn 21e naar Parijs om zijn piano carrière in het toenmalige centrum van cultuur van Europa voort te zetten. De Poolse revolutie van 1830 sneed voor hem de terugweg naar zijn geboorteland definitief af. Het verdriet daarover en de heimwee naar zijn vaderland is in al zijn muziek te horen, zelfs in de wat vrolijkere stukken.

Chopin zette het Poolse muziekidioom op de kaart, hij gebruikte veel themamateriaal en muzikale wendingen uit de Poolse volksmuziek. Een bekende Poolse dansvorm -de Mazurka, dans uit de Mazuren- verspreidde zich als muzikale vorm daardoor over heel Europa om bijvoorbeeld zelfs bij een Spaanse componist als Tarrega op te duiken.

***

Edward McDowell

Edward McDowell (1860 - 1908) was een Amerikaanse componist uit de Romantiek. Hij bracht een behoorlijke tijd door in Zuid-Amerika, waar hij muziekonderricht kreeg. Hij maakte zijn muziekopleiding af in Parijs en Frankfurt. Hij liet een groot aantal composities voor piano na en daarnaast orkestrale werken en liederen.

***