Alma de Uma Terra

In het Kort

  • Titel: Villa-Lobos Alma de uma Terra.
  • Musicus: Carlé Costa, gitaar.
  • Identifikatie: Club del Disco 7 798120 281517.
  • Opname: Augustus 2011, Genezarethkirche, Berlin, Duitsland.
  • Uitgavejaar: 2011.

Prelude Nr. 4 van Heitor Villa-lobos

Recensie

Heitor Villa Lobos… Een naam die ik al op de middelbare school hoorde noemen onder mijn gitarist-klasgenoten voordat ik zelf de gitaar oppakte. De hit was Prelude Nr. 1 op drie pagina’s bladmuziek van Max Eschig die de toen gigantische prijs van 13,50 moesten opbrengen.  Ook waren stukken uit de Suite Populaire Bresilienne gewild, met overigens dezelfde prijzen voor de bladmuziek. Ik had toen geen idee waarom dat zo duur moest zijn en de toen al lang overleden Villa Lobos vast ook niet.

Heitor Villa Lobos… Een componist die ik zelf leerde kennen op de gitaar, Prelude Nr. 1, Prelude Nr. 4, Mazurka Choro, Valsa Choro en Choros Nr. 1. Wonderlijk aantrekkelijke muziek en een behoorlijke uitdaging voor mij als speler om techniek in dienst van de muziek te stellen. Zo’n uitdaging, dat ik tot nog toe de stukken niet publiekelijk voorspeelbaar heb afgekregen. Misschien binnenkort?

Heitor Villa Lobos… een naam die ik regelmatig tegenkwam in vooral de voorrondes van de concoursen van het Twents Gitaarfestival en het Gitaarfestival Nordhorn. Zijn Etudes als etalage voor technische vaardigheid om de finales te halen en helaas soms ook louter als studie- en presentatiestuk voorgespeeld. Gelukkig, enkelen slaagden er echter toch in om de muziek te laten prevaleren!

Heitor Villa Lobos… een van de weinige componisten uit begin vorige eeuw die zijn creativiteit mede aan de gitaar wijdde en het repertoire verrijkte met een klein maar kwalitatief hoogstaande oeuvre van Preludes, Etudes, een Suite en wat losse stukken. Met daarbij het raadsel van het door de uitgever verloren manuscript, waarop Villa Lobos gelukkig een nieuw manuscript schreef dat later beschikbaar kwam om de rücksichtslose redactie van Andres Segovia te compenseren.

De Preludes en Etudes zijn het onderwerp van uitvoering op deze CD gespeeld door de Urugayaanse gitarist Carlé Costa. De CD heeft een wonderlijke ondertiteling: alma de uma terra, wat vertaalt als de ziel van de aarde. Er is echter een relatie met Villa Lobos zelf, hij zei bij leven regelmatig dat zijn muziek verbonden is met de aarde en het land van Brazilië.

Die verbondenheid geldt trouwens ook voor Carlé Costa, hij verliet het drukke Montevideo met de gitaar scène om ver weg op het platteland de rust en de natuur te vinden die een grote invloed hebben gekregen op zijn speelstijl en interpretatie.

Zoals gezegd, Carlé Costa’s opname beslaat twee aspecten van Villa Lobos’ gitaarcomposities, de Preludes en de Etudes. De Preludes zijn overbekend, de Etudes wat minder, en ik vond het bij de opnames van die laatste tot nog toe ook een hele toer om de complete set van 12 Etudes in een keer af te luisteren. Ik herinner me zelfs een live uitvoering van alle 12 Etudes waarbij ik die moeite ook had!

De Preludes zijn stuk voor stuk hommages van Villa Lobos aan aspecten van het leven in Brazilië. Costa speelt ze beheerst en met een duidelijk doelgerichtheid. Opvallend is dat hij nergens haast maakt en de muziek de tijd geeft om te klinken. Daardoor wordt bijvoorbeeld Prelude Nr. 4 (Hommage aan de Braziliaanse Indiaan) een oase van rust in de hoekdelen. Geen haast maken betekent trouwens niet dat de passie ontbreekt!

Wat mij betreft liggen er bij de Etudes tegenstellingen. Er zijn een paar etudes die hoe mooi ook gespeeld bijzonder technisch op me overkomen. Die stukken moet je onder handen nemen op de gitaar en ermee worstelen om ze te snappen en ik geef eerlijk toe dat die mij domweg te moeilijk zijn. Maar deze gevallen zijn in de minderheid, ik hoorde een paar prachtige uitvoeringen van de anderen!

Etude Nr. 1 is wordt normaal gesproken gepresenteerd als racebaan, ik heb het akkoordenpatroon ook wel gebruikt om zo snel mogelijk te spelen. Maar in Costa’s uitvoering hoor ik de serene sfeer en het detail van een Bach Prelude. Met Etude Nr. 2 speelt Costa een prachtige golfbeweging, die me aan de Preludes van Chopin doet denken. Etude 5 krijgt door Costa’s aanpak een spannende transparantie, heel anders dan het academisch voortstappen dat ik bij een andere uitvoering hoorde. Etude Nr. 7 heb ik op een aantal concoursen horen spelen als snelheidscircus. Costa’s uitvoering is een verademing, je krijgt tijd om adem te halen op de toppen van de toonladder en het middendeel Modere-Lent wordt een lied in plaats van een Etude.

Ik heb al eens op het puntje van mijn stoel gezeten bij een live optreden van Carlé Costa’s Villa Lobos Etudes en bij deze plaat zat ik dat weer. Het grootse pluspunt van deze opname is, dat hij me leert om muziek in de Etudes te herkennen.

De opname ademt de sfeer van de ruimte, ik stel me voor dat je bij de opname in een kerkgebouw voornamelijk gebruikt maakt van de natuurlijke nagalm. Wat me daarbij aangenaam treft is het detail van de klank dat in stand blijft bij de snelle passages. Dat is normaal gesproken een uitdaging in kerkgebouwen!

De CD hoes is in overeenstemming met de ondertiteling alma de uma terra: een sfeervolle foto benadrukt de ondertitel.  Binnenin vind ik een citaat van Villa Lobos over zijn verbondenheid met de natuur. Plus een prachtige foto van de Maestro zelf, trouwens, gewoon ontspannen levend met zijn muziek. Verder niets, geen theoretische beschouwing, de muziek kan vrijuit spreken. Een paar gegevens over de speler completeren de hoes.

Er staat een duidelijke boodschap op de achterkant: In de hoop dat we op een dag de ziel van de aarde respecteren. Een signaal voor de huidige wereldverspillende maatschappij!

Mijn eindconclusie: Deze CD heeft me een unieke kijk gegeven op Villa Lobos’ gitaarmuziek. Een uitvoering met een bijna natuurlijke rust en getijdenritme! Aanbevelingswaardig!

error: Content is protected !!
Scroll naar boven