In het Kort

• Titel: Eric Lammers plays Annette Kruisbrink
• Musicus: Eric Lammers, gitaar.
• Identificatie: Studio The Gang DVD004.
• Opname: Januari 2021, Cecilia Kapellet, Oskarshamm Folkhögskola, Sweden.
• Uitgavejaar: 2021.

Raganana van Annette Kruisbrink

Recensie

Een muziek-DVD is een relatief zeldzaam medium voor mij. Ik begon in de zeventiger jaren met vinyl, dat veranderde in CD in de negentiger jaren en daarna werd het mp3 en streaming. Beeld kwam er eigenlijk nooit bij, behalve dan het statische plaatje op de grote hoes van de elpee, de kleinere hoesjes van de CD en de postzegels van de mp3s.

In de coronacrisis werd de behoefte aan beeld iets groter, omdat live-optredens lange tijd verboden werden. Daarom is een muziek-DVD een prettige afwisseling van Audio-Only.

Ditmaal is dat Eric Lammers plays Annette Kruisbrink, een titel die direct de speler en de componiste onthult.

Ik heb de in Zweden wonende en werkende Eric Lammers ontmoet op het Gitaarfestival Nordhorn 2017. Ik had toen een masterclass bij hem. Op het podium nam hij destijds deel aan het herdenkingsconcert voor Roland Dyens die dat jaar ervoor was overleden. Lammers bleek een sensitief en analytisch speler. Zo ook in zijn uitvoering van de muziek van Annette Kruisbrink te horen is aan een mooie emotie en een goede afwerking.

De Nederlandse componiste/gitariste Annette Kruisbrink heeft inmiddels meer dan 400 composities op haar naam staan. Deze DVD toont en verklankt een interessante bloemlezing uit haar werk. Ze schrijft in het hedendaagse genre, maar het spectrum van haar stukken laat zien dat hedendaags een heel breed begrip is. Dus niet louter experimentele muziek met klanken die per definitie abrupt breken met de vorige stijlperiode, zoals veel mensen van “moderne muziek” denken en ervaren.

De DVD start met Seis Pavanillas, een speelse knipoog naar de Pavanes uit de oude muziek van de zestiende en zeventiende eeuw. Daarbij komen fragmenten van oude meesters zoals Milan, Da Milano, Van den Hove, Dowland en Sanz in een andere context langs. Een soort verlhedendaags. Leuk om te luisteren.

Oración Sefardi is een treurzang in het idioom van de Sefardische muziek, de muziek van de joden die destijds door het verdrijvingsedict van Ferdinand en Isabella in 1492 een illegale bevolkingsgroep werden. Ze moesten op straffe van de dood uit Spanje en Portugal vertrekken, tenzij ze zich tot het Christendom bekeerden. Dientengevolge kwamen uiteindelijk veel “Portugese” joden uiteindelijk in Amsterdam terecht. Het stuk wisselt meditatieve gedeelten af met karakteristieke volksmuziek-achtige fragmenten, veel in Arabisch aandoende klanken.

Jimnastics is een bijna vijf minuten durende etudiante oefengymnastiek opgedragen aan de gitarist en componist Jim ten Boske. Als je dit stuk hebt gespeeld ben je gegarandeerd compleet warmgedraaid. Hier biedt het beeld van de DVD een interessant inzicht op de subtiele maar behoorlijk intensieve linker- en rechterhand oefeningen in minimal-music stijl.

Keramix is een kleine suite van zes delen die goed laten zien welke rol spanning, rust, uitdempen en stilte in de muziek spelen. Een aantal delen is meditatief van karakter, een enkele wisselt rust en onrust sterk af. De stukken komen heel vertellend op me over.

Raganana ademt de sfeer van de Indiase Raga, een klassieke muziekvorm aldaar. Karakteristiek aan dit stuk is wat Engelsen drone noemen, een herhaalde muzikale lijn met een breed langzaam begin en een geleidelijk oplopend tempo richting climax, om daarna uit te sterven in de rust van het begin. De muziek wekt bij mij een sterk Ravi Shankar-gevoel op.

Rose Hip Rhapsody. Rose hip, dat zijn radijsjes. Als je erop knabbelt wordt het plotseling scherp op je tong. De een is er gek op, de ander heeft er een bloedhekel aan. Dat scherpe contrast zit wat mij betreft in het stuk. Heel apart, in de rustige passages mag ik het stuk graag horen, in de scherpe passages wat minder. Ik kan me wel een avontuur voorstellen bij dit stuk.

Sonata 44 is wat mij betreft het stuk dat voor de luisteraar de meeste aandacht en vooral concentratie vraagt. De lijnen zijn behoorlijk lang om te volgen, net zoiets als je bij de Sonata van José tegenkomt, en de video-opname toont duidelijk dat er technisch uitdaging in dit stuk zit, ook voor de luisteraar.

Nocturnal is een avontuurlijk stuk in de zin van: Wat komt er nu en hoe gaat de stemming zich ontwikkelen? Misschien is het een afwijking van me dat ik bij gebrek aan traditionele muzikale structuur in mijn gedachten een verhaal ga meespelen. Dat lukte op dit stuk prima.

De opname van de muziek op de DVD is ingetogen en ongekunsteld, ik hoor geen overdreven nagalm-effecten. Wel vraag ik me af of het geluid op de DVD op de een of andere manier is gecomprimeerd. Ik zou de CD ernaast moeten beluisteren om vast te stellen of ik verschil hoor. Ik heb de DVD noodgedwongen afgeluisterd via computer en hoofdtelefoon, en een computer is natuurlijk geen audiofiel geluidsapparaat.

Wat het beeld op de DVD toevoegt: Als gitarist krijg je daardoor iets mee van de technische eisen van de stukken door de handbewegingen te bekijken. Exacte vingerzettingen zijn wat lastiger te zien omdat de camera een belangrijk deel van de tijd redelijk ver van de speler af blijft.

Voor niet-gitaristen vind ik het beeld moeilijker te beoordelen, waar kijken mensen naar tijdens een concert? Ik doe zelf eerlijk gezegd weleens een oogje dicht om binnen in de muziek te blijven.

Ik denk dat het beeld iets te weinig contrast heeft, de achtergrond is vrij somber en de belichting wordt daardoor zo te zien lastig, vooral als de gitarist donkere kleding aan heeft. Het valt me op, doordat Eric Lammers van blad speelt, dat er voor de kijker wat minder zichtcontact is met de gitarist. Dat maakt het beeld iets ontoegankelijker.

Het DVD-menu is eenvoudig en functioneel, alhoewel de speelknop (pijltje rechts) iets verwarrend werkt, omdat je niet kunt zien welke track je hebt geselecteerd. Als je klikt op een icoon, begint de dvd direct te spelen, zodat de speelknop overbodig lijkt.

De informatie op het DVD-hoesje geeft een duidelijke beschrijving van zowel de speler als de componiste. Het verhaal over de composities zelf is kort maar informatief. Ik kwam er een aantal namen tegen van concours prijswinnaars van het Nordhorn Gitaar Festival aan wie Annette Kruisbrink als onderdeel van het prijzenpakket een compositie had opgedragen. Daarmee geeft ze dit festival een uniek accent.

Als besluit: Ik vind de DVD een goed gespeelde een onderhoudende bloemlezing uit het werk van Annette Kruisbrink. Zonder meer geschikt voor een breder publiek dan de hardcore contemporary luisteraar. Het audio-element is wat dat betreft geslaagd, het visuele naar mijn idee iets minder.