Biografie
Niccolo Paganini (1782-1840) werd geboren in Genua. Hij kreeg zijn eerste vioollessen van zijn vader en kort daarop van de beste leraren van Genua. Toen hij op 13-jarige leeftijd naar Parma vertrok om muziek te studeren, bleek hij zo goed, dat geen leraar nog iets had toe te voegen. Enigszins teleurgesteld begon de jonge Niccolo aan zelfstudie, waarbij hij zijn -door sommigen als diabolisch omschreven- virtuositeit ontwikkelde.
Na een korte periode als hof muzikant aan het hof van Elisa Bacciocchi, Napoleon’s zuster, in Lucca, besloot Paganini free-lance muzikant te worden en begon hij aan een uitgebreide tournee door Europa, die hem rijkdom en roem opleverde. Zijn leefwijze was exorbitant, waarbij hij geld makkelijker uitgaf dan hij het verdiende, hij was bijvoorbeeld een fervent gokker, die zelfs een poging heeft gedaan om een casino in Parijs te openen. Hij overleed na een heftig leven te Nice, niet zover van Monte Carlo, dat later een waar gokkersparadijs zou worden.
Paganini’s speeltalent werd hoger ingeschat dan zijn gave voor compositie. Hij schreef 24 Caprices voor viool, die technisch zo moeilijk waren, dat niemand behalve hij ze kon spelen, wat hem het gerucht opleverde dat hij een pact met de duivel gesloten zou hebben. Uiteraard was dit onzin. Een bijzondere afwijking in de gewrichten van zijn vingers stelde hem in staat om de “duivelse” dubbelgrepen uit te voeren.
Paganini beheerste ook het gitaarspel op voortreffelijke wijze. Zijn Sonates voor Viool en Gitaar zijn daarvan een treffend voorbeeld. Voor solo gitaar componeerde hij ook, met als beste voorbeelden de 43 Ghiribizzi en de 37 Sonates.
Muziek
Ghiribizzi
Een Ghiribizzo is een muzikaal grapje. Niccolo Paganini schreef er 43 voor een onbekend Napolitaans meisje.
Normaal gesproken blinken Paganini’s werken uit in technische complexiteit en pijnlijke strekoperaties (hij had ongelooflijk lange vingers), maar in deze serie hield hij zich in. Hij slaagde er wel in om de stukjes een krachtige muzikale lijn mee te geven, met hier een daar een vleugje Pagininiaanse virtuositeit.
Paganini noteerde zijn stukken middels een aantal handschriften. Uiteraard krijg je bij snelle notaties onnauwkeurigheden en interpretatieproblemen, zeker omdat Paganini niet alle improvisaties opschreef.
De Italiaan Guiseppe Gazzeloni heeft een groot aantal van Paganini’s handschriften, waaronder de Ghiribizzi geinterpreteerd, geredigeerd en genoteerd. Wat niet wegneemt dat je als speler alle vrijheid hebt om goed onderbouwde toevoegingen te spelen, zoals je bij de uitvoering van Pavel Steidl duidelijk kunt horen.
Gazzeloni gebruikte voor zijn versie de klassieke 19e eeuwse notatie, waarbij het soms onduidelijk is hoe lang de noten in samenklanken duren, met name de bassen. Ik heb geprobeerd om de bassen goed gescheiden en realiseerbaar te noteren, als hulp voor mezelf. Wellicht is dat muziekwetenschappelijk niet helemaal correct, maar het helpt wel!
Sonatas
Een pagina met delen uit de Sonates van Niccolo Paganini (1782-1840). Hij schreef totaal 37 kleine Sonates, die uit twee delen bestaan. De Grande Sonata heeft de klassiek drie.